«متن و زیر متن: گفت وگوی نمایشی به مثابه کنش» -با نگاهی به نظریه عمل گفتاری و بنیانهای اولیه نمایشنامه نویسی در ایران

اهل تئاتر گفت و گوهای یک نمایشنامه را سخنانی تلقی نمی کنند که بازیگران باید بر زبان بیاورند، بلکه آن ها را "کنش ها"یی می دانند که باید به اجرا درآیند. کنش نمایشی تغییری ناگزیر در موقعیت شخصیت ها را رقم می زند و در واقع همان "زیرمتن" است و نباید با "انگیزه"خلط شود.
این تلقی می تواند ارتباط تنگاتنگی با "نظریه عمل گفتاری" به گونه ای که در دیدگاه های جی. ال. آستین و جان سرل شکوفا شد، برقرار کند. بازتاب دیدگاهای آستین و سرل در اصول نظری و عملی نمایش و ادبیات داستانی گستره وسیعی داشته است: اهل نظر و عمل تفکیک نابه جای میان "قصه پردازی" و "واقعیت" را رده کرده اند.
نویسنده در نیمه پایانی این مقاله کوشیده است تا مصادیق این بحث ها را در ادبیات قدیم و جدید فارسی و به ویژه در سرآغاز نمایشنامه نویسی مدرن ایران دنبال کند و طی یک بررسی تطبیقی به این نتیجه رسیده است که صحنه ادبیات نمایشی مدرن ایران به عرصه کنش تک صدایی نویسنده بدل شده و شخصیت ها نتوانسته اند به کنشگری غایی خود در عرصه متن دست یابند. با استعانت از اصطلاح شناسی بن وینست، می توان گفت که کنشگری متن و نویسنده در ادبیات نمایشی امروز ایران بیشتر در سطح "عمل گفتن" به اجرا در می آید تا در سطح "گفته"؛ تعاملی اگر هست میان نویسنده و مخاطب است، و از تعامل سه جانبه نویسنده- متن- مخاطب کمتر نشانی هست. نویسنده در پایان تعریضی دارد به بررسی ساختارگرایانه اما خام ویلیام بی من از ساختار تعاملی زبان ایرانیان.