فن بازار، جایگاه و کارکرد آن در نظام صنعتی و فناورانه

این مقاله به معرفی یک روش عمومی در خصوص تصمیم سازی به منظور ارزیابی و مقایسه توانایی پارک های علم و فنا وری می پردازد. عمده ترین مساله در این باب مقایسه و ارزیابی عواملی از جمله موفقیت و مخاطره در خصوص پارک های علم و فناوری است. بر این اساس کلیه مفاهیم مربوط به مدل سازی در راستای تصمیم سازی به شناخت تمامی عوامل توانایی و معرفی مدل ریاضی به منظور توصیف و یا تجویز بهترین گزینه معطوف می شود. در نهایت روش پیشنهادی ترکیبی از یافته ها و مفروضات کیفی و کمی سازی آنها به کمک منطق فازی و روش های مدل سازی کمی ریاضی خواهد بود.
امروزه به دلیل تحولات شدیدی که در فناوری های اطلا عاتی در حال شکل گیری است، شاهد حرکتی سریع از اقتصاد سنتی به سمت اقتصاد دانش- محور (اقتصاد نوین) هستیم. به همین علت پارک های علم و فناوری، به عنوان یکی از مهمترین عوامل مؤثر در رشد اقتصادی، باید در زمینه استفاده از فناوری های اطلا عاتی پیشتاز باشند تا بتوانند تسهیلا تی را در اختیار شرکت های مستقر در پارک قرار دهند تا قادر باشند با سایر شرکت ها رقابت کنند. از طرف دیگر به دلیل تنوع پارک های علمی از نظر شکل سازمانی و نحوه عملکرد، طبقه بندی های ارائه شده از پارک ها بسیار اندک هستند و اکثر آنها قابل تعمیم به کل پارک های موجود در جهان نیستند. در این مقاله، طبقه بندی جدیدی از پارک های علمی بر اساس فناوری اطلا عاتی که در اختیار شرکت های مستقر در پارک قرار داده می شود، ارائه شده است. در نهایت این طبقه بندی روی پارک های علمی موجود در ایران اعمال شده است.
امروزه اغلب کشورهای توسعه یافته به اقتصادهای نوین دانش محور دست یافته اند. ایران نیز براساس چشم انداز بیست ساله خود در نظر دارد طی دو دهه آینده به اقتصادی مبتنی بر دانایی دست یابد. نظر به اینکه پارک های علم و فناوری یکی از مهمترین مؤلفه های نظام ملی نوآوری شناخته شده اند، چگونگی ایجاد و توسعه آنها در برنامه های اخیر توسعه کشور ما نیز به شدت مورد توجه قرار گرفته است.
در این مقاله ابتدا مهمترین رویکردهای کاربردی جهت تجاری سازی دستاوردهای پژوهشی و توسعه نوآوری های فناورانه در جهان به اختصار تعیین می شود و سپس نقش پارک های علم و فناوری تبیین می گردد. در ادامه تجارب برخی صنایع کشور (صنعت نمونه: صنعت آب و برق) در خصوص چگونگی تکمیل چرخه پژوهش ها و تجاری سازی یافته های پژوهشی مورد توجه قرار گرفته و در خاتمه راهکارهایی از طریق گسترش همکاری بین صنایع و این گونه مؤسسات علم و فناوری پیشنهاد می شود.
توسعه اقتصادی دانش محور بنا به تعریف عبارت است از ارزش آفرینی در جامعه از طریق دانایی، دانش و فناوری. شکل گیری نظامی برای رسیدن به این هدف، نیازمند زیرساخت هایی برای تجاری کردن یافته های پژوهشی و تسهیل مبادلا ت فناوری است. در سال های گذشته پارک های علم و فناوری در کشور کم و بیش با هدف کاهش فاصله بین پژوهش های دانشگاهی و تبدیل آن به فناوری ایجاد شده اند. لیکن فرایند «توسعه تجاری فناوری» که خود شامل 5 فرایند فرعی (تولید، انتقال، جذب و بومی سازی، اشاعه و مستند سازی) است، همچنان به صورت نامتقارن و ناقص دنبال می شود. یکی از ساختارهایی که اخیرا برای تسهیل فعالیت های توسعه و مبادلا ت فناورانه در دنیا و به خصوص در آسیا مورد استفاده قرار گرفته، «فن بازارها» هستند. فن بازار پیشنهاد شده در این مقاله در واقع جایگزینی نو برای زیر ساخت های متعارف مبادله فناوری است که ارتباط بین منابع فناوری و کاربران را به شدت تسهیل می کند. در این مقاله قصد داریم با تبیین مفهوم فن بازار به عنوان یکی از ساختارهای مهم در توسعه و تجاری سازی فناوری و حیطه خدمات آن، به بررسی نوع ارتباط آن با پارک های علم و فناوری، مراکز دانشگاهی - تحقیقاتی و صنایع بپردازیم.