بررسی تغییرات تپه های ماسه‎ای ساحلی استان سیستان و بلوچستان (از سال 1346 تا 1372)

منطقه ساحلی غیر سنگی شرق دریای عمان از واحدهای رسوبی محیط‎های بیابانی، رودخانه ای، ساحلی و دریائی کم‎عمق تشکیل شده و مهم‎ترین آنها که حاصل اندرکنش توام فرایندهای دریائی و خشکی است، تپه های ماسه‎ای می‎باشند. این تپه ها در اشکال طولی، عرضی، برخان، مرکب، پناهگاهی،گنبدی شکل و پهنه های ماسه‎ای رخنمون یافته اند. تپه های ماسه‎ای این منطقه به لحاظ ماهیت تغییر پذیر خود، شاهد تحولات بسیاری به‎صورت تشکیل تپه های جدید، تبدیل آنها به یکدیگر و فرسایش کلی و جزئی بوده‎اند. فرسایش و حرکت تپه های ماسه‎ای به‎عنوان یکی از فرایندهای مهم مناطق حاشیه بیابان‎های ساحلی استان سیستان و بلوچستان مشکلات فراوانی برای ساکنین این مناطق ایجاد کرده است. هدف از این تحقیق بررسی الگوی تغییرات بیابان‎های ساحلی دریای عمان و تاثیر این تغییرات برروی منابع طبیعی مجاور آنها بوده است. در این تحقیق عکس‎های هوائی سال‎های 1346 و 1372 منطقه ساحلی سیستان و بلوچستان مورد استفاده قرار گرفته است. منطقه بررسی شده بالغ بر 636123 هکتار مساحت داشته و کرانه‎ای به‎طول 300 کیلومتر از سواحل دریای عمان را در برگرفته است. کلیه اطلاعات پایه و به‎علاوه نتایج پیمایش‎های میدانی با استفاده از روش GIS آنالیز و بررسی شده است. حاصل این بررسی ها، تهیه نقشه های پراکنش انواع تپه های ماسه‎ای و تعیین نوع و میزان تغییرات آن بوده است. مساحت تپه های ماسه‎ای در انواع مختلف در سال 1346بالغ‎ بر 45600 هکتار بوده و این در حالی است که پس از 26 سال در سال1372، مساحت آنها با 35/10 درصد رشد به 50867 هکتار رسیده است. در این بین، تپه های ماسه‎ای عرضی، پناهگاهی، مرکب، و پهنه های ماسه‎ای به علت تبادل رسوب بین دریا و منطقه ساحلی، رویش گیاهان در حاشیه رودخانه های فصلی، حرکت تپه های ماسه‎ای به سمت مرکز بیابان و تبدیل آنها به انواع دیگر و فرسایش انواع تپه های ماسه و پخش رسوبات در حاشیه آنها شاهد افزایش و توسعه بیشتری بوده‎اند؛ درحالی‎که انواع طولی، برخان وتپه های گنبدی شکل به لحاظ فرسایش بادی و تغییر شکل به انواع دیگر دچار کاهش سطح شده‎اند.