بررسی محورها و چالش‎های مدیریت روستایی در ایران

مدیریت روستایی و چگونگی آن در ایران چند قرن سابقه دارد. بررسی این سابقه از یک سو حاوی نکات قابل توجه در روش‎های اداره روستاهاست و از سوی دیگر متاثر از تجربیات گذشته است، که چالش‎های گوناگون را به‎ویژه برای استفاده در آینده روشن می سازد. یکی از نکات بارز روند مدیریت روستایی ایران رویکرد چندگانه ای است که از آن میان می توان به رویکردهای دو مقطع زمانی تا قبل از انقلاب اسلامی و پس از انقلاب اسلامی اشاره کرد. در این باره می توان ابراز داشت که تا قبل از انقلاب اسلامی، تفکرات مدیریت روستایی متکی بر دیدگاه های حاکمان و حکومت‎ها و اعمال قوانین از سوی آنها بود. اما پس از انقلاب، مدیریت روستایی بر محور بینش روستائیان و جامعه روستایی استوار گردید و از اینرو مشارکت روستائیان در اداره روستاها از دهه های قبل در چارچوب قانون به صورت سازمان یافته و فراگیر شکل گرفت؛ به‎ویژه آن‎که پس از سال 1377 و با تاسیس دهیاری ها در برخی روستاها، اداره روستاها به دهیاری ها که برخاسته از بطن روستا هستند، سپرده شد. با این وصف، هر یک از دو مقطع فوق که از منظر اعمال برنامه ها از بالا به پایین و از پایین به بالا نیز قابل بررسی است، در عمل با موفقیت‎ها و چالش‎هایی روبرو بوده که در مقاله حاضر به برخی از آنها اشاره شده است.