آت کولوژی جاشیر (Prangos ferulacea) در استان کردستان

یکی از گونه های ارزشمند جنس جاشیر (prangos) در استان کردستان، گونه P. ferulacea است که در سطح وسیعی از مراتع رویش دارد. این تحقیق با هدف بررسی بوم شناختی فردی این گونه از سال 1380 تا 1383، در چهار رویشگاه شیان و آریز (سنندج)، خان (بانه) و درکی (مریوان) در استان کردستان انجام شد. برای انجام این تحقیق با استفاده از نقشه های توپوگرافی مقیاس 1:50000 کردستان محدوده رویشگاه ها و وضعیت فیزیوگرافی رویشگاه های مورد بررسی تعیین گردید. ارزیابی شاخص های پوشش تاجی، تراکم و زادآوری جاشیر و گیاهان همراه، در پلات های مربع شکل 2×2 متر در راستای خطوط ترانسکت انجام شد. فنولوژی گیاه در هر رویشگاه تعیین و ارزش رجحانی گیاه نیز در مراحل مختلف رشد توسط دام های موجود در منطقه بررسی گردید. مطالعه خاک شناسی رویشگاه ها با حفر پروفیل و ارسال نمونه خاک به آزمایشگاه انجام و برای بررسی سیستم ریشه، نیز 4 گیاه کامل از خاک خارج و خصوصیات ریشه ارزیابی گردید. برای بررسی وزن هزار دانه، فصل کاشت و عمق کاشت، مقداری بذر جمع آوری و در فصل بهار و پاییز در عمق های 2، 4، 6، 8 و 10 سانتیمتر کاشت گردید. نتایج نشان داد، این گونه در شیب های شمال و شمال غربی مناطق کوهستانی و در دامنه ارتفاعی 1800 تا 2900 متر از سطح دریا استقرار دارد. رویشگاه های مختلف از نظر پوشش تاجی تفاوت معنی دار با هم نداشتند، ولی از نظر تراکم و میزان زادآوری متفاوت بودند. بالاترین تراکم گیاه با تعداد 16.7 پایه در رویشگاه درکی (مریوان) و کمترین تراکم 6.5 پایه در 4 مترمربع در آریز (سنندج) ثبت شد. وزن هزار دانه بذر 212 گرم بود، رویشگاه شیان (سنندج) با میانگین 3.1 کمترین و درکی (مریوان) با میانگین 13.3 نهال در 4 مترمربع بیشترین میزان زادآوری را به خود اختصاص دادند. مراحل فنولوژی گیاه در همه رویشگاه ها نسبتا یکسان و از اوایل فروردین رشد گیاه آغاز و در اواسط مردادماه خاتمه می یابد. بررسی ارزش رجحانی گیاه نشان داد که در هیچ یک از مراحل رشد، دام از این گونه استفاده نمی کند و فقط به صورت علوفه خشک زمستانه از آن استفاده می شود. کاشت بذر این گونه در فصل پاییز و در عمق 4 سانتیمتر، موفقیت بیشتری دارد.