تحلیل مبانی منطقی طراحی سیستمهای خط مشی گذاری معطوف به عدالت: مقایسه آموزه های نهج البلاغه و برخی از مکاتب فلسفی سیاسی

این مقاله براساس بخشی از نتایج پژوهشی که با عنوان «طراحی سیستم خط مشی گذاری دولتی برای تحقق عدالت اجتماعی، بر مبنای مدل حکومت حق مدار علوی در نهج البلاغه» انجام شده است، توسعه پیدا کرده است.
معمولا هر سیستم خط مشی گذاری عمومی براساس مجموعه ای از اصول و گزاره های مبنایی طراحی می شود. اصولی که تحت تاثیر آموزه های مکاتب فلسفی سیاسی غالب در محیط اجتماعی خود شکل می گیرند؛ آموزه هایی که ممکن است تحت تاثیر فراگردهایی چون مجادلات ایدئولوژیک، گفتمانهای اخلاقی یا اجماع نظرهای عقلانی تدوین شوند.
در حالی که اگر هدف از پی افکنی یک آموزه عدالت گرا، نیل به یک سیستم مطمئن مبتنی بر حق و حقیقت باشد، بعید است که چنین فراگرد هایی کارساز باشند؛ زیرا حق گرایی متضمن رعایت استلزامهای منطقی در استخراج گزاره ها و پی ریزی یک نظام علمی معتبر است. از این رو توصیه می شود که در سیر حق گرایی به حق مداری از روش تحلیل منطقی استفاده شود. به این ترتیب مجموعه ای از اصول عقلانی معتبر به مثابه اصول منطقی مبنایی مدنظر قرار گرفته، قضایایی به طور منطقی از آنها استنباط شوند.
در این تحقیق ضمن استفاده از روش تحلیل منطقی و روش مطالعه تطبیقی، از متن کتاب نهج البلاغه به مثابه متن اولیه و اصلی برای استخراج گزاره های منطقی معرف عدالت حق مدار استفاده می شود.
حاصل کار، استخراج و تدوین پنج اصل زیربنایی و استنباط نوزده قضیه منطقی از اصول مذکور بود که در قالب نظام منطقی نهایی عدالت حق مدار، مبنای مناسبی را برای مقایسه آموزه های این نظام با سایر آموزه های محاط بر دیگر سیستمهای خط مشی گذاری عمومی ارائه می کند.
در جریان تحقیق، اصول زیربنایی اعلامیه جهانی حقوق بشر به مثابه یکی از بهترین دستاوردهای علمی بشر در قلمرو علم حقوق و اخلاق با اصول زیربنایی آموزه حق مدار مقایسه شد و به ارزش حق گرایی در سیر دانش افزایی تاکید شد.