جذب، تراجائی و بازتراجائی دو عنصر مس و منگنز در غلظت های مسموم کننده در سه گیاه برنج، ذرت وآفتابگردان

رویش گیاهان بر روی خاکهای حاوی مقادیر مسموم کننده عناصر فلزی سنگین، باعث کاهش رشد و نیز عامل انتقال این عناصر به زنجیره غذائی است. مس و منگنز از آلاینده های مهم خاک های کشاورزی و مرتعی محسوب می شوند. این دو عنصر دارای خواص فیزیکوشیمیائی کاملا متفاوت می باشند و احتمال می رود سازوکارهای تحمل گیاهان نسبت به این دو عنصر نیز کاملا متمایز باشد. در این پژوهش سه گونه مهم زراعی برنج، ذرت و آفتابگردان برای بررسی و مقایسه اثرات فیزیولوژیکی مسمومیت با دو عنصر مس و منگنز انتخاب شدند. نتایج نشان داد که هر سه گونه، در غلظت های هم مولار نسبت به مس حساس تر از منگنز بودند، برنج مقاوم ترین گونه به سمیت مس و در عین حال حساس ترین گونه به سمیت منگنز بوده است، در حالیکه آفتابگردان بیشترین حساسیت را به سمیت مس و بیشترین مقاومت را به سمیت منگنز از خود نشان داد. مقدار انباشتگی این دو عنصر ارتباطی با میزان مقاومت نداشت، به طوری که برنج با بیشترین انباشتگی مس، بیشترین مقاومت را نسبت به این عنصر نشان داد و آفتابگردان با بیشترین انباشتگی منگنز بیشترین مقاومت نسبت به این عنصر را ظاهر نمود. در هر سه گونه جذب منگنز به مراتب بیشتر از مس و برعکس تراجائی این عنصر به مراتب کمتر از منگنز بوده است، بنابراین اندام هوائی محل اصلی انباشتگی و کده بندی منگنز و ریشه محل اصلی انباشتگی مس دراین گونه ها بوده است. بررسی بازتراجائی این دو عنصر نشان داد که مس در مقادیر سمی عنصری بسیار متحرک بوده و برگهای اول و دوم هر سه گیاه تقریبا تمام مس بارگیری شده را به برگهای جوان انتقال دادند. برعکس منگنز، غیر از مورد گیاه برنج، به صورت عنصری غیر متحرک عمل کرده و در برگهای اول و دوم بدون تحرک بعدی انباشته گردید. بازتراجائی منگنز در برنج احتمالا یکی از دلایل حساسیت بالای این گونه به سمیت منگنز و نتیجه فقدان کده بندی آپوپلاسمی این عنصر در بافت برگ می باشد.