راهکارهای افزایش سهم قرآن در فضای مجازی

فناوری‌های‌ جهانی اطلاعات و ارتباطات، به ویژه اینترنت، تحولات‌ فوق‌العاده‌ سیاسی‌، فرهنگی‌ و اقتصادی‌ قرن بیست و یکم‌ را تسریع‌ کرده است. درست‌ همان‌طور که‌ تلگراف‌، تلفن‌ و راه‌آهن‌ درقرن‌ نوزدهم‌ و اوایل‌ قرن‌ بیستم‌ باعث‌ تحول‌ چشم‌اندازهای‌ ملی‌ و بین‌المللی‌ شدند، فناوری ارتباطات و وجه مشخص آن، یعنی اینترنت در زمان ما، تحولات بی‌سابقه را به دنبال داشته‌اند؛ تا آن‌جا که به وجه غالب جهان معاصر تبدیل شده است .

گرچه «اینترنت» به عنوان یکی از ابزارهای انتقال اطلاعات به شمار می‌رود، ولی بیش از آنکه یک ابزار باشد، یک رسانه است و مانند هر رسانه این امکان را دارد که هم برای انتشار موضوعات مختلف و ترویج آن و هم برای آموزش موضوعات استفاده شود. موضوعات دینی و مذهبی هم از این امر مستثنا نیستند.  

با گسترش اینترنت و کاربردهای روزافزون آن، فهم دین،‌ دین‌داری و هویت دین در جهان امروز، پیوست بزرگی به نام «جهان مجازی» را پیدا کرده ‌است که «عمل دینی» و «نگاه دینی» و «مراجع هنجارهای دینی» را تغییر داده است. با نگاهی کلان می‌توان گفت در دسترس بودن همه جهان در کنار اشاره‌گر ماوس،‌ آسیب‌های دینی و در عین حال ظرفیت‌های دینی گسترده‌ای را فراهم می‌کند.

ادیان، به ویژه ادیان ابراهیمی چون مسیحیت و اسلام که داعیه جهان‌گرایی دارند، در فضای اینترنت کاملا ابزارمند می‌شوند. این ادیان همیشه به دنبال توسعه دین و تقویت دینداری بوده‌اند. و اینک بلندگو و رسانه جهانی به یاری دین آمده ‌است. انطباق ابزار و محتوا موجب شده که ابزار جهان‌گرایانه در اختیار محتوای جهان‌گرایانه، روند رو به شتابی را به حوزه‌ عمومی جهانی ببخشد. البته خصیصه‌های فضای مجازی هنوز درک نشده‌ و در بحث ورود مباحث دینی به فضای مجازی، تکرار نگاه، یک خطای روشی محسوب می‌شود. وقتی عالم دینی در مسجد حرف می‌زند، با مخاطب مسجدی مواجه است که تقریبا دارای عقاید و باورهای مشابه‌اند؛ اما دنیای مجازی یک فضای غیرمرکزی است که با تنوع جنس، سن، نژاد، ارزش‌ها و باورها و به طور کلی مخاطب‌های گوناگون مواجه است؛ با این خصوصیت که همه جمعیت همزبان امکان بهره‌برداری دارند.

حال وقتی سخن از افزایش سهم قرآن در اینترنت به میان می آید ، باید نخست درباره این نکته سخن گفت که آیا به دنبال افزایش محتوای قرآنی در فضای مجازی هستیم؟ یا از افزایش تعداد کاربران پایگاه های قرآنی در اینترنت سخن می گوییم؟

گرچه هر یک از این رویکردها  با چالش ها و راهکارهای متفاوتی مواجه هستند، اما نمی‌توان از تاثیر متقابل آنها بر یکدیگر غفلت نمود . به میزانی که حجم اطلاعات ارائه شده در اینترنت افزایش یابد و نیازهای مختلف کاربران قرآنی در فضای مجازی پاسخ داده شود، به همان تناسب تعداد مراجعان به پایگاه های قرآنی افزایش می یابد. از سوی دیگر، با مراجعه بیشتر مراجعان به پایگاه های قرآنی و اعلام  نیازهای جدید از سوی کاربران، مدیران پایگاه های قرآنی انگیزه بیشتری برای افزایش محتوای قرانی پایگاه های خود خواهند داشت. از این رو، در بررسی راهکارهای افزایش سهم قرآن در اینترنت به ناچار هر دو رویکرد مورد توجه واقع می شود. با این نگاه، موارد ذیل را می توان به عنوان راهکارهای افزایش قرآن در فضای مجازی برشمرد.