مقایسه آگاهی و نگرش و عوامل مرتبط در خصوص عقیم سازی بین زوجین استفاده کننده از این روش و استفاده کنندگان از سایر روش های پیشگیری از بارداری در شهر همدان، 1381

نگرانی اصلی از افزایش جمعیت جهان، تهدید جان میلیونها نفر است که اکثر آنان را زنان و کودکان تشکیل می دهند. هنوز 50-25% زنان کشورهای در حال توسعه آخرین حاملگی خود را ناخواسته ذکر می کنند. هدف کنترل موالید کاهش حاملگی ناخواسته و به طور کلی ارتقاء سلامت جسمی و روانی زنان و حتی کودکان است. عقیم سازی (بستن لوله های رحمی زنان و یا وازکتومی در مردان) یکی از روش های مطمئن پیشگیری از بارداری است. در مطالعات مختلف عوامل مرتبط در انتخاب و عدم انتخاب عقیم سازی نظیر سن، سن ازدواج، تعداد فرزندان، اعتقادات مذهبی و دیگر عوامل کمابیش ذکر شده است. مطالعات مختلف آسیایی و آفریقایی نشان داده است افرادی که عقیم سازی را انتخاب می کنند دارای نگرش مثبت نسبت به آن و افرادی که عقیم سازی را انتخاب نمی کنند، دارای نگرش منفی نسبت به آن یا بی نظر می باشند. اما آگاهی در هر دو گروه در اغلب مطالعات ضعیف می باشد. لذا تحقیق حاضر با هدف تعیین و مقایسه آگاهی، نگرش و عوامل مرتبط در زوجین انتخاب کننده روش عقیم سازی و واجدین شرایط عقیم سازی که از سایر روش های پیشگیری از بارداری استفاده می کنند در همدان در سال 1381 انجام گرفت.
تحقیق توصیفی بر روی 130 زوج شامل 65 زوج انتخاب کننده عقیم سازی و 65 زوج استفاده کننده از سایر روش های پیشگیری از بارداری دارای حداقل سه فرزند، صورت گرفت. کلیه زوجین از مراجعه کنندگان به بیمارستان (جهت انجام عقیم سازی) یا مراکز بهداشتی (جهت دریافت وسایل پیشگیری از بارداری) انتخاب شدند. سن، سطح سواد، قومیت، محل سکونت، شغل، تعداد فرزند، طول مدت ازداوج، سن آخرین فرزند، تفاوت تعداد فرزند موجود و ایده آل، علت روش جلوگیری از بارداری و اطلاعات مربوط به آگاهی و نگرش و سایر موارد در پرسشنامه ثبت شد. از روش های آماری 2، فیشر، آنالیز واریانس، ضریب همبستگی، آزمون t، کروسکال والیس استفاده شد.
از میان زوجین انتخاب کننده عقیم سازی، 3/52% دانش ضعیف و 5/78% نگرش مثبت داشتند.30% از میزان احتمال برگشت باروری و 5/17% از زمان رفع خطر حاملگی، پس از وازکتومی آگاه بودند. در زوجین واجد شرایط عقیم سازی که از سایر روش های پیشگیری از بارداری استفاده می کردند، 8/50% دانش ضعیف و 3/49% نگرش بی نظر داشتند. 20% زوجین از میزان احتمال برگشت باروری پس از عقیم سازی و 8/13% از زمان رفع خطر باروری پس از وازکتومی آگاه بودند. بین دانش دو گروه تفاوت معنی دار دیده نشد؛ در حالیکه بین نگرش دو گروه اختلاف معنی دار وجود داشت. (p<0.01) منبع کسب اطلاعات در 7/27% خانم های انتخاب کننده عقیم سازی مراکز بهداشتی، درمانی و در 9/16% آقایان دوستان و آشنایان ذکر شد.
افراد انتخاب کننده عقیم سازی با آگاهی ضعیف و نگرش مثبت اقدام به عقیم سازی می کنند و افراد واجد شرایط با نگرش بی نظربدلیل ناآگاهی اقدام به آن نمی کنند. لذا توصیه می شود در زمینه آموزش صحیح و مشاوره در انتخاب این عمل و حتی عدم انتخاب آن دقت صورت گیرد. این امر حتی می تواند با استفاده از روش های آموزش جامعه نگر مثل استفاده از رابطین زن و مرد با توجه به تاثیر گزار بودن دوستان صورت گیرد.