ترجیح میزبانی شپشه ی برنج (Sitophilus oryzae L.) نسبت به پنج رقم برنج شمال ایران

ترجیح غذایی شپشه ی برنج روی پنج رقم بومی و تجاری برنج ایران (گرده، بینام، طارم، ندا و فجر) در دو دمای ثابت 1± 25 و 1±30 درجه ی سانتی گراد، رطوبت نسبی 5±75 درصد و تاریکی مطلق بررسی شد. میزان جلب شدن حشرات کامل به دانه ها، زاداوری ماده ها (در یک زمان 10 روزه از دوره ی تخمریزی) و دوره ی نشوونما، بین رقمها و دماها مقایسه گردید. جلب شدن حشرات کامل به دانه ها با ارائه ی دانه های برنج به 50 حشره ی کامل تازه خارج شده به مدت یک هفته بررسی شد. داده ها نشان داد که گرده و بینام جلب کننده ترین ارقام بودند چرا که به ترتیب به طور متوسط 07/12 و 72/11 حشره از کل 50 حشره /ظرف/روز (کلاس A) در آنها شمارش شد. از طرف دیگر، رقم فجر تنها 56/6 حشره/ظرف/روز را جلب کرد (کلاس C). زاداورترین ماده ها با میانگین های به ترتیب 73/18، 1/13، 9/9، 47/6 و 23/6 فرزند/ماده به ترتیب روی گرده (کلاس A)، طارم (کلاسB)، ندا (کلاسBC)، فجر و بینام (هر دو کلاس C) پرورش یافتند. دو عامل سن والدین و دما بر تعداد نتاج نر اثر معنی داری داشتند در حالی که تعداد نتاج ماده تنها از عامل اول متاثر شد. نسبت جنسی (درصد ماده ها) در دمای 25 درجه ی سانتی گراد در تمام ارقام بیش از دمای30 درجه سانتی گراد بود. زمان نشوونما در دمای 30 درجه به طور معنی داری (01/0=α) کوتاهتر از 25 درجه سانتی گراد بود. این دوره در ارقام مختلف از 53/35 تا 22/40 روز در 30 درجه و از 39/40 تا 3/43 روز در 25 درجه سانتی گراد متغیر بود. به نظر می رسد ارقام فجر و ندا در برابر شپشه ی برنج مقاومت نسبی نشان می دهند حال آن که ارقام گرده و طارم نسبتا حساس می باشند. رقم بینام در دو دمای آزمایش اثرات متفاوتی روی این آفت نشان داد.