مطالعه تحمل به خشکی با استفاده از آزمون پایداری غشا سلول و شاخص سرعت جوانه زنی در ژنوتیپ های عدس

به منظور ارزیابی ارتباط بین شاخص تنش جوانه زنی (GSI) و پایداری غشا سلول (CMS) با مقاومت به خشکی در عدس (Lens culinaris Medik) تعداد 20 ژنوتیپ در طی 3 آزمایش در قالب طرح های کاملا تصادفی در 3 تکرار در آزمایشگاه و گلخانه و یک آزمایش مزرعه ای در قالب طرح کرت های خرد شده با سه تکرار و دو رژیم آبیاری (آبیاری در سه مرحله رشدی و بدون آبیاری) به عنوان فاکتور اصلی و 20 ژنوتیپ به عنوان فاکتور فرعی در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان مورد بررسی قرار گرفتند. کشت بذر در کاغذ صافی مرطوب نشان داد که طول ساقه چه دارای همبستگی مثبت معنی دار با طول ریشه چه و وزن خشک گیاهچه می باشد. نتایج آزمایش جوانه زنی با استفاده از محلول PEG با پتانسیل اسمزی 0.6- مگاپاسکال نشان داد که بین ژنوتیپ ها از لحاظ شاخص GSI تنوع قابل ملاحظه ای وجود دارد. شاخص GSI همبستگی مثبت و معنی دار با شاخص های میانگین بهره وری (MP)، شاخص تحمل (TOL)، میانگین هندسی بهره وری (GMP)، میانگین هارمونیک (HM)، شاخص حساسیت به تنش (SSI)، شاخص معیار برتریت (P) و شاخص تحمل تنش (STI) نشان داد. همچنین همبستگی مثبت و معنی داری بین صفات طول ریشه چه با طول ساقه چه و وزن خشک گیاهچه مشاهده شد. نتایج آزمایش پایداری غشا سلول با استفاده از محلول PEG نشان داد که ژنوتیپ ها از لحاظ درصد آسیب غشا سلول متفاوت بوده و این شاخص با عملکرد در محیط تنش همبستگی منفی و معنی دار و با عملکرد در محیط بدون تنش همبستگی غیر معنی دار و منفی نشان می دهد. همچنین درصد آسیب غشا سلول با STI، GSI، MP، GMP و HM نیز همبستگی منفی و معنی داری را نشان داد. بنابراین شاخص GSI و درصد آسیب غشا سلول می توانند به عنوان معیاری جهت انتخاب و غربال ژنوتیپ های مقاوم به خشکی در عدس مورد استفاده قرار گیرند. بر اساس نتایج آزمایش های انجام شده ژنوتیپ TN-1768 به عنوان متحمل ترین ژنوتیپ عدس در مقابل خشکی شناسایی گردید.