ایجاد لاین های مقاوم به خوابیدگی و پرمحصول در برنج به روش القای موتاسیون به وسیلهء پرتودهی گاما (موتاسیون زای فیزیکی)

پرورش گیاه به وسیلهء موتاسیون به منظور ایجاد جهش و تنوع ژنتیکی در ساختار توارثی گیاهان، چندین سال است که در عرصه بهنژادی بکار می رود. در این کار پژوهشی از گیاه برنج رقم “موسی طارم” به عنوان رقمی با کیفیت خوب ولی پابلند و حساس به خوابیدگی استفاده شده است. هدف از اجرای این طرح، تولید لاین های “مقاوم به خوابیدگی” با کیفیت و کمیت برتر است. بذرهای دستچین رقم انتخابی، پس از تنظیم مقدار رطوبتشان، به وسیلهء چشمهء کبالت- 60 مرکز تحقیقات هسته ای با دزهای 100، 200 و 300 گری پرتودهی و همراه با بذرهای شاهد (نمونه های پرتودهی نشده) بطور جداگانه در خزانه موسسه تحقیقات برنج کشور در رشت کاشته شدند. در نسل اول (M1)، بذرهای هر گیاه به تفکیک بوته برداشت شد و در نسل دوم(M2)، این بذرها در یک خط (بوته در خط) کاشته شدند. از میان جمعیت گیاهی نسل دوم، تعداد 203 بوته جهش یافته به همراه بوته های شاهد با در نظر گرفتن هدفهای اصلاح برگزیده شدند. در پی گزینش های مکرر و طی نسلهای بعدی (M3تا M5)، بوته هایی که از نظر ایستادگی، طول بوته و عاملهای موثر در مقدار محصول نسبت به گیاهان شاهد برتری داشتند با دقت بیشتر برداشت گردیدند. پس از یک رشته آزمایشهای ابتدایی و انتهایی برای مقایسهء میزان محصول، 13 لاین جهش یافته از میان آنها برگزیده شد و لاین 3-43 که صفت مقاوم بودن به خوابیدگی و افزایش محصول در آن اصلاح شده بود، به عنوان لاینی نویدبخش برای منطقه گیلان، به وزارت جهاد کشاورزی معرفی شد.