بررسی آزمایشگاهی مدت زمان حفاظت دهی و اثربخشی لوسیون دافع حشرات دی متیل فتالات ایرانی در مقایسه با مشابه های خارجی و پماد سنگر در مقابل Anopheles stephensi

استفاده از مواد دافع حشرات بعنوان یکی از راه های اصلی حفاظت نیروهای نظامی از گزش حشرات محسوب می شود. مواد دور کننده از طریق کاهش ارتباط حشرات ناقل با انسان باعث قطع چرخه انتقال بیماری های منتقله به وسیله بندپایان می شود. اگرچه دی اتیل تولوآمید (DEET) امروزه بعنوان پرمصرف ترین ماده دافع حشرات می باشد، ولی ظهور تحمل (tolerance) در برخی از گونه های پشه های ناقل نسبت به این دافع و همچنین بروز برخی عوارض جانبی ناشی از آن، توجه محققین را به سوی سایر مواد دافع معطوف نموده است. بنابراین مطالعه حاضر در نظر دارد که مدت زمان حفاظت دهی Protection time)) و اثربخشی Failure time)) لوسیون دافع حشرات دی متیل فتالات (DMP) را که در کشورمان سنتز و فرموله شده است، در مقایسه با چند لوسیون مشابه خارجی و پماد سنگر در شرایط آزمایشگاهی مورد ارزیابی قرار دهد.
در این مطالعه از روش آزمایشگاهی Screen cage که برای برآورد مدت زمان حفاظت دهی مواد دافع در مقابل پشه ها طرح ریزی شده است، استفاده شد. این روش بوسیله Barnard درسال 1999 مورد بازنگری قرار گرفته و در سال 2000 بوسیله WHO نیز تایید شده است.
بر طبق نتایج حاصل از این مطالعه، مدت زمان حفاظت دهی لوسیون دافع حشرات DMP (60%) ایرانی در مقابل Anopheles stephensi در حدود 274 دقیقه (04/8 = SE) تعیین شد که از این نظر اختلاف معنی داری با مشابه خارجی و پماد سنگر ندارد. همچنین مدت زمان اثربخشی لوسیون دافع حشرات DMP ایرانی در مقابل An. stephensi در حدود 327 دقیقه (47/10 = SE) برآورد شد که از این لحاظ با لوسیون DMP خارجی و پماد سنگر اختلاف معنی دار دارد. مدت زمان اثربخشی لوسیون DMP ایرانی از هر دو دافع دیگر کمتر می باشد.
لوسیون DMP (60%) ایرانی دارای پتانسیل لازم برای رقابت با مشابه خارجی می باشد، ولی ارتقا کیفی در فرمولاسیون آن لازم است صورت بگیرد تا شاخص مدت زمان اثربخشی آن نیز تقویت گردد. بنابراین می توان از فرم ارتقا یافته این لوسیون به همراه پماد سنگر برای حفاظت نیروهای نظامی از گزند حشرات استفاده نمود. البته ارتقا کیفی پماد سنگر نیز که هم اکنون بعنوان ماده دافع حشرات در نیروهای نظامی ایران استفاده می شود، ضروری به نظر می رسد.