سینتیک تغییرات فسفر قابل استخراج در تعدادی از خاک های همدان

ویژگی های خاک نقش مهمی در جذب فسفر دارد. اطلاعات درباره جذب فسفر در خاک های همدان محدود است. هدف از این پژوهش بررسی سرعت جذب فسفر در تعدادی از خاک های همدان به وسیله دو نوع عصارهگیر بیکربنات سدیم 5/0 نرمال (روش اولسن) و بیکربنات آمونیوم-دیتیپیای در مدت 2520 ساعت و انتخاب بهترین معادله سینتیکی جهت توصیف جذب فسفر و بررسی هم بستگی خصوصیات جذب فسفر با ویژگی های خاک بود. به این منظور 200 میلی گرم فسفر در کیلوگرم خاک به صورتKH2PO4 به نمونه های خاک اضافه شد. خاک های کود داده شده با رطوبت ثابت 20 درصد وزنی به مدت 2520 ساعت در انکوباتور در دمای 1±25درجه سانتی گراد نگه داری و در زمان های 1، 2، 4، 8، 24، 48، 72، 96، 120، 144، 168، 240، 336، 504، 672،840، 1008، 1176، 1344، 1512، 1680، 1848، 2016، 2186، 2352 و 2520 ساعت پس از اضافه کردن کود فسفره به خاک ها، عمل نمونه برداری و عصاره گیری فسفر توسط عصارهگیر اولسن و بیکربنات آمونیوم-دیتیپیای انجام و معادله های سینتیکی مرتبه صفر، مرتبه اول، پخشیدگی پارابولیکی، تابع نمایی و الوویچ ساده شده بر داده ها برازش داده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که سرعت جذب فسفر در ابتدا سریع بوده، سپس کاهش یافت و به مقدار ثابتی رسید. مقدار فسفری که پس از 2520 ساعت خوابانیدن جذب شد در روش اولسن و بیکربنات آمونیوم-دیتیپیای به ترتیب در دامنه 8/253-6/162 و 1/253-3/193 میلیگرم در کیلوگرم بود. با توجه به بالا بودن ضرایب تشخیص و کم بودن خطای استاندارد برآورد معادله های سینتیکی، دو معادله الوویچ ساده شده و تابع نمایی بهتر از معادله های دیگر جذب فسفر را تشریح نمودند. دامنه تغییرات ضرایب سرعت در معادله الوویچ ساده شده و تابع نمایی توسط عصاره گیر اولسن به ترتیب 49/0-036/0 و 304/0-157/0 میلی گرم در کیلوگرم در ساعت و در روش بی کربنات آمونیوم-دیتیپیای به ترتیب 76/0-074/0 و 382/0-184/0 میلی گرم در کیلوگرم در ساعت بود. نمودار معادله ها در 336 ساعت دارای شکستگی بود. بنابراین دو معادله بر داده ها برازش شد(صفر تا 336 و 336 تا 2520ساعت). در بخش اول نیز با توجه به بالا بودن ضرایب تشخیص و کم بودن خطای استاندارد برآورد معادله های سینتیکی الوویچ، تابع نمایی و پخشیدگی پارابولیکی بهتر از معادله های دیگر جذب فسفر را تشریح نمودند. ضرایب سرعت تعیین شده در این معادله ها در خاک ها تغییرات زیادی داشت. در بخش دوم معادله های سینتیکی قادر به توصیف جذب فسفر نبودند. نتایج این مطالعه نشان داد که سرعت جذب فسفر در خاک ها متفاوت بود و تحت تاثیر مقدار کربنات کلسیم، آهن و آلومینیوم بلوری و بی شکل می باشد.