مقایسه تاثیر پشه بندهای پاره آغشته به حشره کش های لمبداسی هالوترین، بای فنترین و دورکننده DEET روی خونخواری آنوفل استفنسی (دوبالان: کولیسیده) ناقل اصلی مالاریا در ایران

کنترل ناقلین مالاریا یکی از مهم ترین راهبردهای جهانی برای پیشگیری از این بیماری است.

کارایی پشه بندهای آغشته به حشره کش های لمبداسی هالوترین 5/2 درصد CS و بای فنترین 8/7 درصد TALSTAR®80g/LSC و همچنین دورکننده دیت (DEET) با سه غلظت مختلف از هر کدام در شرایط آزمایشگاهی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

آزمایش ها با استفاده از سوش هند آنوفل استفنسی و تمایل آن ها به عبور از سوراخ های موجود در توری های آغشته انجام گرفت. شاخص های مرگ و میر، ممانعت از خونخواری و اندکس ورودی پشه ها به روش استاندارد تست تونل با طعمه حیوانی (خوکچه هندی) محاسبه گردید. میزان مرگ و میر در پشه‎بند پاره غیرآغشته (شاهد) پس از 15 ساعت، 4-1 درصد بود که عمدتا به علت مدفوع و ادرار خوکچه هندی بود. تعداد پشه هایی که موفق به عبور از سوراخ های پشه‎بند شدند 97-96 درصد بود که 96- 95 درصد هم موفق به خونخواری شدند.

هنگامی که از پشه‎بند آغشته به بای فنترین در سه دوز 125/3، 25/6 و 25 میلی‎گرم در مترمربع استفاده شد، میزان مرگ و میر به ترتیب 5/94، 5/95 و5/94 درصد بود. تعداد پشه هایی که موفق به عبور از سوراخ های پشه بند شدند، در دوزهای بالا به ترتیب 3، 7 و 12 درصد بود و میزان ممانعت از خونخواری به ترتیب 100، 100 و 97 درصد به دست آمد. هنگامی که از پشه بند آغشته به لمبداسی هالوترین در دوزهای 5/2، 5 و 20 میلی‎گرم بر مترمربع استفاده شد، تعداد پشه هایی که موفق به عبور از سوراخ ها شدند به ترتیب 5/71، 5/12و 5 درصد و درصد مرگ و میر نیز به ترتیب 5/45، 88 و 97 درصد بود. همچنین درصد ممانعت از خونخواری به ترتیب 38، 5/97 و100 درصد به دست آمد. هنگامی که از پشه‎بندهای آغشته به دورکننده دیت در دوزهای 5/2، 5 و20 گرم بر مترمربع استفاده شد، نتایج نشان داد که میزان مرگ و میر پشه ها به ترتیب 5/91، 5/86 و 5/92 درصد است. درصد پشه های ورودی و ممانعت از خونخواری نیز به ترتیب 5/28، 25 و7 درصد و 5/93، 5/97 و 100 درصد برآورد گردید.
بحث: نتایج نشان می دهد که بای فنترین و دور کننده دیت حتی در کم ترین غلظت می توانند مرگ و میر بالایی داشته باشند و افزایش غلظت این سموم در شاخص های مورد مطالعه تاثیر چندانی نداشت. لذا استفاده از این حشره کش ها حتی در پایین ترین غلظت ها می تواند محافظت کننده خوبی علیه پشه های آنوفل استفنسی، ناقل مهم مالاریا در جنوب کشور باشد.