تحقیق و تحلیل عوامل تغییر اقلیم طی پنجاه سال گذشته در جنگلهای منطقه خزری

خشکی یا محدودیت آب یکی از مهمترین عوامل اقلیمی در ایران است. عناصر اقلیمی به ویژه میزان بارش به صورت معنی داری در مناطق مختلف تفاوت دارد. توزیع پراکنش میزان بارندگی در طی سال در اغلب مناطق از شرایط مناسبی که برای رشد گیاه مفید باشد، برخوردار نیست. منطقه خزری بیشترین میزان نزولات را دریافت می کند. بعضی از گونه های اصلی جنگلهای خزری به شرح زیر است: Fagus orientalis، Carpinus betulus، Acer velutinum، Quercus castaneifolia، Fraxinus excelsior. در این مطالعه کل منطقه جنگلهای خزری از طریق بازدید صحرایی و بررسی نقشه پوشش گیاهی مورد ارزیابی قرار گرفت. سه نقطه اصلی که نماینده جنگلهای هیرکانی از منطقه مرطوب غرب تا منطقه خشکتر شرق باشند، انتخاب شدند. داده های چهار ایستگاه هواشناسی به منظور تحلیل وضعت اقلیمی مورد استفاده قرار گرفت. اغلب عوامل اقلیمی شامل حداکثر، حداقل، متوسط سالانه دما، میزان روزانه و سالانه نزولات جوی مورد بررسی قرار گرفتند. عمدتا روند (ترند) تغییرات متوسط سالانه دما و میزان سالانه نزولات جوی برای جمع بندی به کار گرفته شدند. به روشنی می توان جمع بندی نمود که طی نیم قرن گذشته، اقلیم جنگلهای منطقه خزری گرمتر شده است. روند نزولات جوی به ویژه در ایستگاه انزلی که بیشترین ثبت نزولات در ایران را دارد و همچنین ایستگاه گرگان کاهش پیدا کرده است. روند نزولات جوی در ایستگاه های رشت و بابلسر تغییر مثبت را نشان می دهند. طی 49 سال گذشته در ایستگاه رشت متوسط سالانه دما حدود 28/1 درجه سانتیگراد و حتی حداقل دما 45/2 درجه سانتیگراد افزایش پیدا کرده است. میزان افزایش متوسط دمای سالانه در ایستگاه بابلسر طی 54 سال گذشته حدود 44/1 درجه سانتیگراد و حداقل درجه حرارت 80/1 درجه سانتیگراد افزایش را نشان می دهد. کاهش میزان سالانه نزولات جوی در ایستگاه انزلی طی 54 سال گذشته حدود 4/409 میلیمتر و میزان کاهش نزولات جوی برای ایستگاه گرگان طی 53 سال گذشته به مقدار 6/55 میلیمتر بوده است. توزیع و پراکنش گیاهان در هر اقلیم مستقیما به شرایط حرارتی و رطوبتی آن بستگی دارد. در منطقه مورد مطالعه به ویژه در حوزه گیلان و گرگان درجه حرارت بیش از یک درجه افزایش را نشان می دهد و براساس نظر و یا قضاوت کارشناسی، گرایش رویش در پوشش گیاهی حدود صد متر به سمت بالا حرکت نموده است.