جستاری تاریخی در مفهوم اجتهاد و تحسین و تقبیح عقلی

عقل همان خرد بوده و دریافت صفات اشیاء از حسن و قبح را عهده دار است اجتهاد در لغت از واژه جهد که همان بذل وسع است، اخذ شده و این کلمه برای اولین مرتبه در عرصه فقهی برای بیان قاعده از قواعد برخی از مکاتب اهل سنت بکار رفته است. اصحاب الرای والقیاس، فقی هانی را گویند که احکام فتوی را از قرآن وحدیث استخراج میکنند و عقیده شخصی نیز در آن به کار می برند. در همین اوقات مخالفت شدیدی از سوی ائمه معصومین (ع) و فقهایی که پیرو آنها بودند، نسبت به این نوع از اجتهاد صورت می پذیرفت. ولی بعد از قرن هفتم کلمه اجتهاد در اصطلاح فقها ما دچار تحول گشت وشکی نیست که عقل سلیم بشری توان درک حسن و قبح امور را داراست و به عبارت دیگر عقل ما می تواند بر اساس توان خدادادی و بر مبنای تحلیلی که از قضایا می نماید بایسته بودن، (نیک بودن) و یا نبایسته بودن،(بد بودن) برخی از اعمال و افعال را ادراک نموده و نسبت بدان حکم نماید.