بررسی شاخص های ژئومتریک گردن استخوان ران و ارتباط آن با تراکم استخوان ران

شاخص های ژئومتریک گردن استخوان ران (مانند طول محور لگن و زاویه ی گردن ران) و تراکم ماده ی معدنی استخوان (BMD) نقش مهمی در تعیین خطر شکستگی و سختی استخوان گردن ران دارند. بعضی مطالعه ها نشان دهنده ی تفاوت این شاخص ها در نژادهای مختلف بوده اند. تاکنون مطالعه ای برای مقایسه ی جمعیت ایرانی با سایر کشورها از نظر شاخص های ژئومتریک انجام نشده است. هم چنین، هیچ مطالعه ای در مورد رابطه ی این شاخص ها با تراکم استخوان نواحی مختلف گردن ران در سطح جهانی وجود ندارد.
جمعیت مورد مطالعه زنان یائسه ی مراجعه کننده به درمانگاه سنجش تراکم استخوان بیمارستان شریعتی در سال های 85 و 1384 بودند. زنانی که تنها عامل خطرساز موجود برای استئوپروز در آنان منوپوز بود، وارد مطالعه شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات دستگاه سنجش تراکم استخوان بود، برای بررسی عوامل ژئومتریک گردن ران از printout اسکن دستگاه از ناحیه گردن ران با بزرگ نمایی 2/1 استفاده شد. طول محور لگن (HAL) و زاویه ی گردن ران (NSA) عوامل اصلی مورد بررسی بودند. از آن جا که همه ی متغیرهای وارد شده در مطالعه، متغیرهای عددی با بازه ی وسیع بودند از آنالیز همبستگی پیرسون برای تعیین میزان همبستگی متغیرها و از آنالیز رگرسیون خطی چند متغیره برای از بین بردن اثر عوامل مخدوش کننده استفاده شد.
در مجموع 103 زن یائسه وارد مطالعه شدند. میانگین طول محور لگن در افراد مورد مطالعه 3/4±8/99 و میانگین NSA 3/4±3/120 بود. یافته های آزمون همبستگی پیرسون نشان می دهد طول محور لگن و زاویه گردن ران با هیچ یک از شاخص های تراکم ماده ی معمولی استخوان نواحی مختلف ران ارتباط معنی داری ندارند و تنها قد و وزن افراد با طول محور لگن همبستگی تام مثبت دارد. بر اساس مدل رگرسیون خطی ارتباط معنی داری بین شاخص های ژئومتریک و زاویه ی گردن ران تام و گردن ران وجود نداشت.
بر اساس یافته های مطالعه ی ما به نظر می رسد که عوامل ژئومتریک گردن استخوان ران نقش موثری در تخمین تراکم استخوان نواحی مختلف ران ندارند. بر این اساس، اندازه گیری شاخص های ژئومتریک گردن ران به عنوان یک اندازه گیری متداول در درمانگاه های سنجش تراکم استخوان یا مراکز رادیوگرافی توصیه نمی شود. مقایسه ی یافته های این مطالعه با مطالعه های مشابه در این زمینه نشان می دهد که متوسط طول محور لگن در زنان ایرانی در مجموع کمتر از مقادیر مشابه در زنان کشورهای غربی و بیش از زنان کشورهای آسیای شرقی است که خود می تواند توجیه کننده ی میزان کمتر شکستگی های لگن در ایران نسبت به جوامع غربی و میزان بیشتر آن نسبت به جوامع شرقی باشد.