منطق حل مساله علمی

این مقاله برمبنای رهیافت عقلانیت انتقادی نوشته شده است. مهمترین هدف مقاله، تنظیم یک دستگاه معرفتی برای حل مساله علمی است. در این نوشتار ابتدا به طرح مسائل روش شناسی پرداخته، آنگاه، به دو سؤال روش شناختی پاسخ داده شده است: مساله علمی چیست و چگونه می توان مساله یابی کرد. در پاسخ به سؤال اول، پس از استدلال در باب مساله، دو نوع مساله از هم تفکیک گردیده است: مساله تئوریک و مساله اجتماعی. در پاسخ به سؤال دوم، خاستگاه مساله تئوریک در دانش علمی و منشا مساله اجتماعی در واقعیت جستجو شده است. در ادامه، منطق حل مساله را بر دو نوع استدلال استوار ساخته ایم: 1) استدلال عقلانی (نظری)، 2) استدلال تجربی نقادانه. در استدلال عقلانی، راه حل موقت مساله و در استدلال تجربی، داوری انتقادی در باب صدق یا کذب آن راه حل مورد بحث قرار گرفته است. این دو نوع استدلال را برشیوه آزمون و خطا استوار ساخته ایم. از حیث روش شناختی برای تجربه، دو مقام قائل شده ایم: مقام گردآوری و مقام داوری و تاکید شده که مقام گردآوری تجربه جدا از مقام داوری آن است. روش های تحلیل کمی و کیفی را به عنوان روش های داوری مورد بحث قرار داده ایم. ویژگی دیگر این نوشتار این است که روش علمی فرموله شده در مقاله را در تبیین تئوریک مساله عدم تحکیم دمکراتیک در ایران به کار برده، حسب آن، مقاله هم بعد تئوریک و هم بعد تجربی پیدا کرده است.