اثر عصاره توتال میوه گیاه پنج انگشت بر اسپرماتوژنز موش نژاد بالب سی

پنج انگشت یا ویتکس یک گیاه فیتواستروژن بومی خاورمیانه و جنوب اروپا است و در بسیاری از کشورها مصرف پزشکی دارد. هدف از این تحقیق بررسی اثرات عصاره میوه گیاه ویتکس بر اسپرماتوژنز موش نر می باشد.
این یک مطالعه تجربی می باشد که طی سال های1387-1386 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد آشتیان انجام شد. در مجموع تعداد 56 موش نر بالغ به 3 گروه، کنترل، شم، تجربی(65، 165، 265، 365 و 465 میلی گرم بر کیلوگرم از عصاره دانه گیاه) تقسیم شدند. در حیوانات روزانه به مدت 10 روز متوالی به صورت درون صفاقی ترزیق انجام شد و دو هفته پس از آخرین تزریق به وسیله قطع نخاع کشته شدند و بیضه و اپیدیدیم چپ آنها برداشته شد. بخش دمی اپیدیدیم راست برای شمارش اسپرم به کار رفت. پس از بررسی ماکروسکوپی (وزن، قطر بزرگ، کوچک و حجم بیضه) بافت ها در فیکساتیوبوئن فیکس شدند. مقاطع 5 میکرومتری تهیه و با هماتوکسیلین ائوزین رنگ شد. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون های آماری آنالیز واریانس یک طرفه و توکی تجزیه و تحلیل شد. در این بررسی تفاوت معنی داری در وزن بدن، حجم، وزن و قطر بیضه مشاهده نشد. مطالعات میکروسکوپ نوری کاهش معنی داری در اپیتلیوم زاینده در دوزهای 265 و 365میلی گرم بر کیلو گرم(05/0> p) و همچنین افزایش بافت بینابینی در دوزهای 265،365 و 465میلی گرم بر کیلو گرم را نشان داد(001/0 > p). تفاوت معنی داری در ضخامت اپی تلیوم و قطر اپیدیدیم نبود. سلول های زاینده هسته پیکنوتیک و لوله های سمینیفر حفره های فراوانی داشتند که در لوله ها پخش شده بود. همچنین در بیضه یک بی نظمی عمومی در قسمت های مختلف بافت زاینده و لوله های سمینیفر مشاهده شد. نتایج شمارش اسپرمی کاهش معنی دار اسپرم را در دوز 265 و 365 میلی گرم بر کیلو گرم نشان داد(01/0> p).
ویتکس دارای روغن های ضروری، گلیکوزیدهای ایریدوئید، فلاونوئیدهای دی ترپن و اسیدهای چرب ضروری است. به نظر می آید اثرات ضد باروری آن وابسته به فلاونوئید و اسیدهای چرب ضروری باشد، اما مطالعات بیشتری باید روی فارماکوکنیتیک این گیاه انجام شود.