سه اصل تمایز در سه نظام فلسفی

شناخت نظام های فلسفی و مقایسه ی آن ها با یک دیگر، پژوهشی پرثمر است. این پژوهش با بیان تفاوت ها و شباهت های سامانه ای، به بررسی نظام های فلسفی می پردازد و به بازشناسی آن ها از یک دیگر همت می گمارد. بر این اساس، در باب اصلی که نظام فلسفی مدنظر با آن سامان یافته و مبادی و مبانی اش بر اساس آن باید توجیه شود، تحقیق انجام می گیرد. این تحقیق در سه نظام فلسفی ارسطو، ابن سینا و ملاصدرا صورت می پذیرد و درصدد پاسخ به این پرسش است که تمایز بنیادین این سه نظام فلسفی در چیست؟ به عبارتی دیگر، اصول بنیادینی که این سه سنت را از هم متمایز می کند چیست؟ این اصول، اصول تمایز سه گانه ای هستند که در هر سه سنت فلسفی به گونه ای متفاوت بیان شده اند. اصل نخست، اصل تمایز ماده و صورت در نظام فلسفی ارسطو است. اصل دوم، اصل تمایز وجود و ماهیت در نظام فلسفی ابن سینا و اصل سوم، اصل تمایز حقیقت وجود و مفهوم وجود در فلسفه ی ملاصدرا است. با بیان این سه اصل، می توان به درک سامان مند از سنت های فلسفی ارسطویی، سینوی و صدرایی دست یافت. این سه اصل دارای تطور تاریخی نیز هستند و به ترتیب بیان شده تکامل فلسفی از یونان تا آخرین مکتب فلسفه ی اسلامی را بیان می دارند.