بررسی اثر ژن ها، ترکیب پذیری و هم بستگی صفات در جمعیت های F2 توتون های تیپ بارلی

نتایج تجزیه واریانس دی آلل متشکل از 7 والد و 21 نتایج نسل F2 توتون های تیپ بارلی که در مرکز تحقیقات توتون گیلان رشت در سال 1381 به صورت بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار کشت گردیده بود، حاکی از تفاوت های ژنتیکی بین ژنونیپ ها و ترکیب پذیری عمومی (GCA) و خصوصی (SCA) معنی دار اکثر صفات مورد ارزیابی بود. بدین ترتیب وجود آثار افزایشی و غیرافزایشی (غالبیت) ژن ها در شکل گیری صفاتی مانند زمان شروع گل دهی، تعداد برگ در بوته، ارتفاع بوته، عملکرد برگ خشک، کیفیت ظاهری برگ ها و عکس العمل به پرونسپورا مشخص گردید. تحلیل گرافیکی نتاج تلاقی های دی آلل در مورد درصد نیکوتین برگ ها نشان از وجود غالبیت جزئی در شکل گیری این صفت داشت. پراکنش والدین در امتداد خط رگرسیون خاکی از بیشترین ژن ها غالب در واریته های B.CDL 28، B.BANKET و B.21 هم چنین بیشترین ژن های مغلوب در واریته های B.14 و B. TN 86 برای کنترل مقدار نیکوتین برگ ها بود. در ضمن مشخص شد که صفت نیکوتین کم برگ ها توسط ژن های غالب و نیکوتین زیاد توسط ژن های مغلوب کنترل می شود. هم بستگی های ساده (فنوتیپی) معنی دار بین عملکرد برگ خشک توتون و اجزای آن نظیر شاخص سطح برگ (**482/0 =r)، زمان شروع گل دهی (*440/0 =r)، کیفیت ظاهری برگ ها (** 648/0=r) و درصد ماده خشک برگ ها (** 656/0=r) به دست آمد. تجزیه علیت انجام شده روی این هم بستگی ها نشان داد که درصد ماده خشک، کیفیت ظاهری برگ ها (ارزش ریالی یک کیلو توتون) و هم چنین شاخص سطح برگ دارای آثار مستقیم زیادی بر عملکرد برگ خشک توتون بوده و می توانند به عنوان صفات مناسب انتخاب برای افزایش عملکرد توتون در نظر گرفته شوند، در حالی که صفاتی مانند تعداد برگ در بوته، ارتفاع بوته و زمان شروع گل دهی آثار مستقیم چندانی بر عملکرد برگ خشک توتون ندارند. به هرحال این اجزای عملکرد در مجموع 82% از تغییرات عملکرد برگ خشک توتون را توجیه می نمایند. نتایج تجزیه به عامل ها حاکی از این بود که صفات تعداد برگ در بوته، شاخص سطح برگ و ارتفاع بوته با بیشترین بار عاملی مثبت و معنی دار به عنوان عامل مورفولوژیکی تا 44% از تغییرات کل داده ها را توجیه می نمایند و در عامل دوم صفاتی مانند زمان شروع گل دهی، کیفیت ظاهری برگ ها و درصد ماده خشک برگ ها بیشترین بار عاملی مثبت و معنی دار را داشته و این دو عامل در مجموع 65% از تغییرات عملکرد برگ خشک توتون را توجیه می نمایند.