مقایسه پارامترهای جمعیت در جمعیت های منطقه ای سفید بالک پنبه [Bemisia tabaci (Hym.: Aleyrodidae)] در ایران

پارامترهای جمعیت سفید بالک پنبه[(Bemisia tabaci (Genn.) (Hom.: Aleyrodidae)] در سال 1380 مورد بررسی قرار گرفت. برای این هدف برگ های پنبه آلوده به پوره ها وشفیره های این آفت از کشت زارهای پنبه داراب، قم، ساوه، گنبد،گرگان، ورامین، گرمسار، ارزوییه (کرمان) و شوشتر(خوزستان) گردآوری شدند. پوره ها و شفیره ها در اتاق رشد تحت شرایط دمای2±24 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی 3±55 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی روی پنبه رقم ورامین 76 پرورش داده شدند. حشرات کامل هر یک از جمعیت های گردآوری شده پس از خارج شدن از پوسته شفیرگی روی گلدان های حاوی بوته پنبه که از پیش کاشته شده و به مرحله گلدهی رسیده بودند، رها شدند. برای نگه داری و جلوگیری از درهم شدن حشرات هر منطقه از قفس های توری به ابعاد70×50×40 سانتی متر بهره گیری شد. در این بررسی از هر جمعیت 40 سفیدبالک ماده جفت گیری کرده، مطالعه شد. هر سفیدبالک ماده به همراه دو نر جداگانه در داخل قفس های برگی ساخته شده از ظروف پلاستیکی شفاف به ابعاد 3×10×13 رها شد و هر 24 ساعت یک بار این حشره به قفس جدید حاوی برگ پنبه متصل به بوته منتقل و برگ قبلی برای ادامه رشد تخم ها و اندازه گیری پارامترهای تولید مثل نگه داری گردید. نتایج نشان داد نرخ ذاتی افزایش جمعیت [(Intrinsic rate of increase (r] برای جمعیت‎های داراب، قم، ساوه، گنبد، گرگان، ورامین، گرمسار، ارزوییه و شوشتر به ترتیب 0401/0، 0719/0، 0750/0، 0602/0، 0682/0، 0774/0، 0876/0، 0751/0 و 0988/0 نتاج ماده در هر ماده در روز، مدت زمان دو برابر شدن جمعیت[(Doubling time(DT)] به ترتیب 26/17، 63/9، 24/9،51/11، 16/10، 94/8، 91/7، 22/9 و 083/7 روز و میانگین مدت زمان یک[(نسلMean generation time (T)] به ترتیب72/28، 9/28، 74/28، 13/28، 68/28، 53/27، 12/29، 21/28، 84/26 روز به دست آمد. سایر پارامترهای جمعیت از جمله نرخ متناهی افزایش جمعیت، نرخ ذاتی تولد، نرخ ذاتی مرگ و توزیع سنی نیز محاسبه شد. نتایج این پژوهش نشان داد که بین پارامترهای جمعیت بخصوص نرخ ذاتی افزایش جمعیت در جمعیت های سفیدبالک پنبه اختلاف معنی دار وجود دارد، به طوری که جمعیت جمع آوری شده از داراب دارای کمترین r و جمعیت مربوط به شوشتر دارای بیشترین r بود. این اختلاف نشان دهنده این است که اختلاف درونی و ذاتی در جمعیت ها وجود داشته و سرعت افزایش جمعیت در جمعیت جمع آوری شده از شوشتر بیشتر است..