کنترل تغییرات موضعی محل آزمایش در ارزیابی ژرم پلاسم گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) در شرایط دیم

ارزیابی موثر ارقام در قالب طرح های آزمایشی از طریق شناسایی الگوی تغییرات موضعی و با در نظر گرفتن این الگو در تجزیه آماری امکان پذیر است. در این آزمایش، 100 لاین خالص گلرنگ در قالب طرح لاتیس ساده با کنترل تغییرات موضعی به منظور انتخاب ژنوتیپ های مناسب جهت آزمایشات پیشرفته در سال 1382 در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه در شرایط دیم مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که مدل لاتیس مربع همراه با اشتباهات همبسته در طول ردیف ها برای عملکرد دانه، مدل لاتیس در مورد ارتفاع بوته و مدل بلوک های کامل تصادفی همراه با روند تصادفی در طول ردیف ها برای تعداد روز تا گلدهی بعنوان بهترین مدل برای کنترل موضعی تغییرات محل آزمایش بودند و روند ثابتی از نظر تغییرات در این آزمایش دیده نشد. برآورد وراثت پذیری عمومی برای صفات مختلف نشان داد که پتانسیل ژنتیکی خوبی جهت انتخاب از لحاظ هر سه صفت وجود دارد. بر اساس مدل های انتخاب شده، بهترین برآورد نااریب خطی از سه خصوصیت مورد بررسی برای میانگین هر ژنوتیپ محاسبه و با توجه به انحراف استاندارد میانگین های برآورد شده برای هر خصوصیت، ژنوتییپ های برتر انتخاب شدند. از آنجائیکه انتخاب بر اساس حداکثر اطلاعات موجود در داده ها بود، ارزیابی ژنوتیپ ها در شرایط واقعی تر صورت گرفت. بنابراین، توصیه می شود که برای اهداف به نژادی، ابتدا بهترین مدل جهت توصیف پراکنش داده ها شناسایی و سپس ارزیابی ژنوتیپ ها بر اساس آن مدل انجام شود.