هم بستگی فنوتیپی میان صفات مورفولوژیک و صفات تولیدی در توده زنبوران عسل استان تهران

برای تعیین هم بستگی فنوتیپی شماری از صفات ظاهری و تولیدی در توده زنبور عسل استان تهران، تعداد 130 کلنی از ده زنبورستان و چهار منطقه (دماوند، کرج و ساوجبلاغ، تهران و قم) به طور تصادفی انتخاب شد. صفات تولیدی شامل میزان عسل استخراجی (WH)، میزان جمع آوری گرده (WP) و میزان موم بافی (WW) در محل زنبورستان ها اندازه گیری شد. صفات ظاهری شامل طول بال جلو (FL)، عرض بال جلو (FB)، ایندکس کوبیتال (CI)، طول پای عقبی و قطعات آن (HL)، طول خرطوم (LP)، ضریب لاغری (SI)، طول (WL)، عرض (WT)، فاصله (WD)، ضریب غدد موم ساز (IW) و مساحت سبد گرده (CA) با استفاده از روش روتنر (1978) و روش های معمول دیگر، روی ده زنبور نمونه برداری شده از کلنی ها در آزمایشگاه اندازه گیری گردید. داده هایی که از اندازه گیری صفات ظاهری و تولیدی به دست آمد با انجام تجزیه واریانس، تعیین ضرایب هم بستگی فنوتیپی، رگرسیون گام به گام، تجزیه علیت و هم بستگی کانونی مورد بررسی قرار گرفت.
ضرایب هم بستگی ساده نشان دهنده هم بستگی مثبت معنی دار (01/0≥P) میان FL با (FB (r=0/65)، WL (r=0/361)، WT (r=0/261)، HL (r=0/555 و (LP (r=0/257 و هم چنین WH با (WP (r=0/30 و WW با (WH (r=0/560 بود. FB با (WH (r=0/204 در سطح پنج درصد و CA با (WH (r=0/234 در سطح یک درصد هم بستگی مثبت معنی داری داشت. هم بستگی میان WH و (LP (r=0/17 نزدیک به سطح معنی دار مورد قبول بود (06/0 ≥P) و WH با (WP (r=0/30 و (WW (r=0/56 در سطح یک درصد هم بستگی مثبت و معنی دار نشان داد. نتایج روش تابعیت گام به گام و تجزیه علیت، هنگامی که صفات تولیدی به عنوان متغیرهای وابسته در برابر صفات ظاهری قرار گرفتند، نشان داد که این صفات سهم نسبتا کمی از تغییرات صفات وابسته را توجیه می کنند و به رغم هم بستگی های معنی دار موجود میان برخی از صفات ظاهری و تولیدی، اندازه های گوناگون اعضای بدن زنبور نمی تواند به تنهایی به عنوان معیار مطمئن برای انتخاب کلنی ها، در تولید عسل، جمع آوری گرده و یا موم بافی بیشتر به شمار آید. بنابراین، به صفات ظاهری و هم بستگی های موجود باید به میزان نقشی که در صفات تولیدی دارند، بها داد.