شناسایی، پراکنش و برآورد میزان خسارت عامل بیماری پوسیدگی طبق آفتابگردان در استان مازندران

بیماری پوسیدگی طبق، یکی از بیماری های مهم آفتابگردان در مناطق مختلف دنیا، طی سال های اخیر ابتدا در مزارع استان گلستان و سپس در استان مازندران مشاهده گردیده است. در سال 1378 از مزارع کشت آفتابگردان در استان مازندران (بهشهر، نکا و ساری) در مراحل مختلف رشد زایشی این گیاه بازدید و طبق های واجد علائم آلودگی جمع آوری شدند. در آزمایشگاه از کشت نمونه های جمع آوری شده، 25 جدایه قارچ جدا و خالص سازی شد. بر اساس ویژگی های ریخت شناسی و رشدی، تمامی جدایه های مورد مطالعه متعلق به گونه Rhizopus oryzae بودند. در شرایط گلخانه، جدایه های به دست آمده روی طبق آفتابگردان رقم "رکورد"، ایجاد پوسیدگی مشابه با علائم پوسیدگی طبق در مزرعه نمودند. به منظور تعیین شاخص خسارت، قطعه زمینی در ایستگاه تحقیقات زراعی بایع کلا (شهرستان نکا) انتخاب و رقم "رکورد" در آن کشت گردید. مایه زنی بوته ها در مراحل مختلف رشد زایشی با استفاده از بذور همین رقم که به طور مصنوعی با جدایه های بیمارگر آلوده شده بودند، صورت گرفت. در مرحله رشدی جوانه گل و آغاز پیدایش بساک هیچگونه آلودگی مشاهده نشد، در حالیکه مایه زنی در طی مراحل مختلف ظهور بساک شامل 25،50، 75 و 100 درصد از سطح طبق به ترتیب منجر به کاهش عملکرد به میزان 100، 100، 50/69 و 11/44 درصد و در طی مراحل تکامل دانه شامل پرشدن دانه در گلچه های بیرونی و سیاه شدن دانه های خارجی، تغییر رنگ دانه در 75% طبق، و سفت شدن و رسیدن دانه ها به ترتیب کاهشی معادل 43/6، 06/5 و 35/3 درصد عملکرد را به همراه داشت. میزان آلودگی در سطح مزارع متفاوت و از شش درصد (ران، بهشهر) تا 18 درصد (خورشید، نکاء) بود. کاهش عملکرد نیز بسته به زمان وقوع آلودگی از 64/0 (کلت، بهشهر) تا 78/1 درصد (خورشید، نکاء) برآورد گردید.