بررسی آلودگی جوندگان به لیشمانیوز جلدی در مناطق روستایی شهرستان دامغان در سال های 81-1380

لیشمانیوز جلدی روستایی عفونت ناشی از انگل تک یاخته از جنس لیشمانیا می باشد، که مخزن آن معمولا جوندگان تحت خانواده ژربیلینه هستند. سالیانه موارد متعددی از این بیماری از مناطق مختلف ایران گزارش می گردد که شهرستان دامغان از استان سمنان نیز از جمله آن ها می باشد. دامغان یکی از کانون های اندمیک لیشمانیوز جلدی بوده که در سال 1378، بیماری در این منطقه به صورت اپیدمی درآمد و هنوز نیز تعداد زیادی موارد آلودگی انسانی در آن گزارش می گردد. با توجه به این که میزان آلودگی مخازن لیشمانیوز جلدی، می تواند آلودگی انسانی و نیز برنامه های پیشگیری و کنترل را تحت تاثیر قرار دهد، مطالعه ای با هدف بررسی آلودگی جوندگان به لیشمانیوز جلدی در مناطق روستایی شهرستان دامغان در سال های 81-1380 انجام گرفت.
این مطالعه از نوع توصیفی بوده که در آن تعداد 12 روستا از بین کلیه روستاهای شهرستان دامغان انتخاب گردید و در آن ها با استفاده از تله های زنده گیر، نسبت به صید جوندگان اقدام شد. جوندگان صید شده به آزمایشگاه منتقل شده و پس از بی هوش کردن و ثبت مشخصات ظاهری آن ها، از گوش، پوزه و سایر نقاط مشکوک بدن شان گسترش تماسی به روش سمباده زنی تهیه گردید. نمونه ها با رنگ گیسما رنگ آمیزی شده و زیر میکروسکوپ نوری با درشت نمایی هزار برابر از نظر وجود جسم لیشمن مورد بررسی قرار گرفت. و نتایج در فرم های اطلاعاتی ثبت و داده ها با کمک آمار توصیفی (توزیع فراوانی، جدول و نمودار) و آمار تحلیلی (آزمون مقایسه نسبت ها) مورد بررسی قرار گرفت.
در این مطالعه مجموعا 310 سر جونده از 4 جنس و گونه مختلف صید شدند که 250 سر (%6/80) آن ها آلوده به انگل لیشمانیا بودند. میزان آلودگی جوندگان در مناطق دارای آلودگی انسانی با سایر مناطق تفاوت معنی داری را نشان نداد. بیش ترین میزان آلودگی جوندگان (%9/83) مربوط به فصل بهار و کم ترین آن (%2/73) مربوط به فصل تابستان برآورد گردید. جوندگان مناطق غربی شهرستان دامغان 86% آلودگی (بیش ترین میزان) و جوندگان منطقه جنوبی در 68% موارد (کم ترین میزان) آلودگی به انگل لیشمانیا را نشان دادند. جنس و گونه غالب جوندگان صید شده نزوکیا ایندیکا با 89% میزان کل و با میزان آلودگی 83% می باشد.
یافته های حاصل از این پژوهش نشان دهنده آنست که میزان آلودگی جوندگان به عفونت لیشمانیوز جلدی در مناطق روستایی شهرستان دامغان از رقم بسیار بالایی برخوردار می باشد. با توجه به وفور این جوندگان و نزدیکی محل زیست آن ها به محل سکونت و کسب و کار مردم روستا، احتمال باقیماندن بیماری در سال های آتی و حتی ظهور اپیدمی مجدد لیشمانیوز جلدی دور از ذهن نبوده و این امر نیاز به اقدامات همه جانبه برای مبارزه مناسب با مخازن و سایر اقدامات پیشگیرانه را در این شهرستان مطرح می سازد.