بررسی روابط همبستگی بین سرعت و طول دوره پر شدن دانه با عملکرد و اجزای عملکرد در ارقام مختلف برنج در سه تاریخ کاشت

به منظور تعیین روابط همبستگی بین سرعت و دوره پر شدن دانه با عملکرد و اجزای عملکرد، 35 رقم برنج در سه تاریخ کاشت سال زراعی 1380 در مزرعه موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) مورد بررسی قرار گرفتند. خوشه های مربوط به ساقه های اصلی علامت گذاری شده و 10 روز بعد از گرده افشانی در فواصل 3 روزه برداشت شدند. عملکرد در واحد سطح و اجزای عملکرد اندازه گیری شدند. داده های وزن خشک دانه در یک مدل چند جمله ای درجه 3 برازش شده و سرعت و دوره پر شدن دانه برای همه ارقام ارزیابی شد. در هر سه تاریخ کاشت سرعت پر شدن دانه با وزن نهایی دانه همبستگی مثبت و بسیار معنی داری داشت. نتایج رگرسیون گام به گام وقتی که سرعت پر شدن دانه بعنوان متغیر وابسته (y) و سایر صفات بعنوان متغیر مستقل (x) در نظر گرفته شدند، نشان داد که در هر سه تاریخ کاشت، اولین صفت وزن نهایی دانه و دومین صفت، دوره پر شدن دانه بود که وارد مدل گردید و این دو به ترتیب 1/98 و 1/96 درصد از تغییرات سرعت پر شدن را در سه تاریخ کاشت بر عهده داشتند. هم چنین در هر سه تاریخ کاشت وزن نهایی دانه و سرعت پر شدن دانه وارد مدل شد و جمعا به ترتیب 2/96 و 9/92 درصد از تغییرات دوره پر شدن دانه را بر عهده داشتند. نتایج تجزیه علیت نشان داد که وزن نهایی دانه بیشترین اثر مستقیم مثبت و دوره پرشدن دانه بیشترین اثر مستقیم و منفی را بر سرعت پرشدن دانه دارد. طبق نتایج تجزیه خوشه ایدر هر سه تاریخ کاشت، ارقامی که دوره پر شدن طولانی تری داشتند، وزن نهایی دانه، وزن صد دانه و تعداد دانه سالم آنها بیشتر بود. این نتایج حاکی از وابستگی قابل توجه وزن نهایی دانه به سرعت و دوره پر شدن دانه است. سه تاریخ کاشت از نظر سرعت و دوره پر شدن دانه، وزن نهایی دانه و تعداد دانه سالم در خوشه در سطح احتمال 5 درصد تفاوت معنی داری با هم نداشتند. از نظر عملکرد و وزن صد دانه تاریخ کاشت اول دوم تفاوتی با هم نداشتند و هر دو از تاریخ کاشت سوم بهتر بودند.با توجه به روابط بدست آمده بین سرعت و دوره پرشدن دانه با عملکرد و اجزای عملکرد می توان از ارقام مورد نظر در جهت اصلاح و معرفی ارقام جدید استفاده کرد