بررسی تطبیقی نقش اسطوره در ادبیات فارسی و در طرح و نقش فرش ایرانی

این مقاله با عنوان بررسی تطبیقی نقش اسطوره در ادبیات فارسی و در طرح و نقش فرش ایرانی، به مطالعه ی همگامی حضور اسطوره در ادبیات فارسی و در طرح و نقش فرش ایرانی می پردازد. شاید بتوان به صراحت، هنر ادب پارسی و هنر فرش ایرانی را هنرهایی اسطوره گرا نامید. از آن جهت که با اسطوره و مفاهیم اسطوره ای ارتباطی نزدیک و ریشه ای دارند. دست بافته ها (فرش-گلیم –قالی) و اسطوره به تناسب طبقه بندی نقشمایه های اصلی فرش و مفاهیم بنیادی اسطوره ای آن ها، در طرح هایی با عنوان طرح های گیاهی، جانوری، ابنیه، تلفیقی و هندسی (طرح های رایج و اصیل فرش ایرانی) تقسیم می شوند. بیشترین اشکال اسطوره ای در نقش های درختی و جانوری پدیدار می گردد. ترسیم و نقش کردن این نقشمایه ها بر متن قالی منطبق با تاویل مفاهیم معادل های اسطوره ای آن ها در ادب پارسی می باشند. اساطیر و بسیاری از افسانه های کهن چنانکه اریک فروم می گوید، رویا گونه اند. بنابراین، معنی پنهانی در زیر آن ها نهفته است. اعمال و افعال خارق العاده ی قهرمانان وشخصیت های اساطیری و وقایع عجیب و غیر واقعی آن باعث به وجود آمدن تفسیرهای اسطوره ای تمثیلی شده است. این اسطوره های سازنده، در جهان بینی ونوع نگرش فردی بافنده ی فرش نیز جلوه گر می شود. اسطوره ی بهشت، هبوط، فنا ناپذیری انسان، گفتگو با پروردگار، همه دیدارهای آشنایی است که بر روح بافنده ی دست بافته (فرش-گلیم –قالی) نیز عیان شده و قدرت تخیل ذهن سیال او را به نبوغ و خلاقیت می رساند. هنرمندان طراح فرش این اسطوره ها را به زبان تصویر، به صورت نقشمایه هایی با مفاهیم چند لایه ی اسطوره ای که ریشه در ادب پارسی دارند، با تباین رنگ زیبا به کمک گره ها، بازنمایی می کنند.