بررسی وضعیت عوامل مستعدکننده خودمراقبتی و ارتباط آن با رفتارهای خودمراقبتی در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید

آرتریت روماتوئید (RA) نوعی پلی آرتریت التهابی مزمن است که با دوره های التهاب در مفاصل شروع می شود و ممکن است با خستگی، کاهش وزن، اضطراب و افسردگی همراه باشد. این بیماری می تواند منجر به ناتوانی و مرگ و میر شود. عامل مهم در مدیریت موفق بیماری و کاهش ناتوانی، رفتارهای خود مراقبتی صحیح و مناسب می باشد. عوامل مستعدکننده خودمراقبتی مشتمل بر آگاهی، نگرش و خودکارآمدی، یک طبقه از سه طبقه کلی عواملی است که مرحله چهارم الگوی پرسید یعنی تشخیص اکولوژیک و آموزشی را تشکیل می دهد و مقدم بر تغییر رفتار است. مطالعه حاضر با هدف تعیین وضعیت عوامل مستعدکننده خودمراقبتی در بیماران مبتلا به RA و چگونگی ارتباط آن با رفتارهای خودمراقبتی بیماران، در شهر یزد انجام گرفته است.
این مطالعه تحلیلی-مقطعی در مورد 181 نفر از بیماران مبتلا به RA مراجعه کننده به یک مطب پزشک متخصص روماتولوژی در شهر یزد که با استفاده از روش نمونه گیری آسان طی سه ماهه اول سال 1387 انتخاب شدند، انجام گرفت. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه ای بود که عوامل مستعدکننده رفتارهای خودمراقبتی در بیماری آرتریت روماتوئید مشتمل بر آگاهی، نگرش و خودکارآمدی را همراه با رفتارهای خودمراقبتی ارزیابی می نمود. داده ها با استفاده از آزمون های ضریب همبستگی اسپیرمن، من ویتنی، کروسکال والیس و همچنین تحلیل رگرسیون در نرم افزار SPSS v.11.5 تجزیه و تحلیل شد.
آزمودنی ها به طور متوسط 3/62% نمره قابل اکتساب عوامل مستعدکننده را به دست آوردند که این میزان برای آگاهی 7/71%، نگرش 9/66% و خودکارآمدی 5/47% بود. همبستگی مثبت و معناداری بین رفتارهای خود مراقبتی و متغیرهای نگرش و خودکارآمدی، مشاهده شد ولی بین رفتارهای خودمراقبتی و آگاهی همبستگی معنادار دیده نشد. عوامل مستعدکننده در مجموع نیز همبستگی مثبت و معناداری با رفتارهای خودمراقبتی نشان داد (01/0p<). عوامل مستعدکننده، 3/39% از تغییرات رفتارهای خودمراقبتی را پیش بینی نمود و از میان این عوامل، خودکارآمدی قوی ترین پیش بینی کننده (41/0=β) بود.
با توجه به توان بالای عوامل مستعدکننده و به خصوص خودکارآمدی در پیش بینی انجام رفتارهای خودمراقبتی و نیز پایین بودن سطح خودکارآمدی در این بیماران، در برنامه ریزی های آموزشی جهت ارتقای رفتارهای خودمراقبتی آن ها باید توجه بیشتری به تقویت عوامل مستعدکننده به خصوص خودکارآمدی بشود.