نظریه ابتناء

تبیین فرایند و سازکار تکون و تطور معرفت دینی، از اهم وظایف فلسفه معرفت دینی است. نظریه «ابتناء» نظریه ای است برای تبیین فرایند و سازکار تکون و تطور معرفت دینی (و نیز مبناسازی برای طراحی «منطق فهم دین» جدید و جامع).
خلاصه این نظریه عبارت است از: «معرفت دینی، برایند تاثیر تعامل متناوب متداوم مبادی خمسه دین، به صورت پیام الاهی». نظریه ابتناء بر چهار اصل به شرح زیر مبتنی است:اصل نخست: فرایند مندی تکون معرفت دینی و برایندوارگی معرفت دینی؛اصل دوم: دو گونگی (روا و ناروا بودن) سازکارهای دخیل در فرایند تکون معرفت دینی، و بالتبع امکان سرگی و ناسرگی معرفت دینی؛اصل سوم: پیام وراگی دین و اشتمال آن بر مبادی خمسه دخیل در فهم پیام؛اصل چهارم: بر ساختگی کشف و کاربرد صائب و جامع دین، بر کشف و کاربرد صائب و جامع مبادی خمسه و پیشگیری از دخالت عوامل ناروا و انحراف گر.