بررسی جامعه شناختی نقش مدارس در شکل گیری هویت ملی دانش آموزان (مطالعه موردی دانش آموزان سال سوم و پیش دانشگاهی شهر شیراز)

افراد هویت ملی را از طریق اجتماعی‌شدن به دست می‌آورند، آن را جزیی از شخصیت خود می‌سازند و در موقعیت‌های مناسب از آن استفاده می‌کنند. سازوکار تکوین هویت ملی برعهده آموزش و پرورش و به‌ویژه برعهده محیط جامعه‌ای به نام مدرسه است. عوامل متعددی در شکل‌گیری هویت ملی موثرند از جمله: تعامل‌های اجتماعی موجود در مدرسه همانند تعامل‌های گفتمانی، معطوف به قدرت، صمیمی (عاطفی) و مبادله‌ای، فضای نمادین مدرسه و همکلاسی‌ها. در این پژوهش هویت ملی در سه حیطه شناختی، عاطفی و رفتاری بررسی شده است.در رویکرد نظری این تحقیق از اندیشه‌های صاحب‌نظرانی چون هابرماس، پارسونز، کلمن، هومنز و بلاو بهره گرفته شده و در مقوله تکوین هویت ملی به اندیشه جنکینز توجه گردیده است.روش تحقیق پیمایشی، و ابزار جمع‌آوری اطلاعات، پرسشنامه است. برای انجام پژوهش، نخست اعتبار و روایی ابزار تعیین شد و سپس در جامعه آماری دانش‌آموزان پایه سوم و پیش‌دانشگاهی چهار ناحیه شهر شیراز با نمونه 470 نفر با روش نمونه‌گیری احتمالی و مطبق خوشه‌ای، به شیوه تصادفی تحلیل و بررسی شد.نتایج به دست آمده از این پژوهش، حاکی از آن است که هویت ملی دانش‌آموزان قوی است. هویت ملی در حیطه شناختی در سطح بالاتر و در حیطه رفتاری در پایین‌ترین سطح قرار دارد. در تکوین هویت ملی تعامل‌های اجتماعی مبادله‌ای عاطفی (صمیمی) و گفتمانی به ترتیب دارای اثر مثبت هستند؛ ولی تعامل‌های معطوف به قدرت بر هویت ملی،‌اثر منفی می‌گذارند. در نهایت هر چه میزان تعامل‌های صمیمانه (عاطفی)، مبادله‌ای و گفتمانی بین اولیاء مدرسه و دانش‌آموزان بیشتر شود، هویت ملی تقویت می‌گردد.