بررسی اثر زندان بر زندانی

اثر زندان بر زندانی معمولا با بررسی تکرار جرم پس از آزادی انجام می گیرد. در این بررسی اثر زندان بر زندانی از طریق سه متغیر مهم مورد تاکید جامعه شناسان مکتب کنترل مانند گاتفردسون (Gottfredson) و هرشی (Hirshe) ارزیابی می شود. این سه متغیر که موجب همنوایی زندانی با جامعه می شوند، عبارتند از: میزان پیوستگی زندانی با خانواده، با جامعه و تصویر از خود زندانی.
متغیرهای مستقل در این بررسی به سه بخش تقسیم شده اند: خصوصیات فردی زندانی، وضعیت جرم و شرایط زندان. جمعیت مورد مطالعه، کلیه زندانیانی هستند که در طول یک هفته، یک روزدرمیان به دو زندان قصر و اوین وارد شده اند. این زندانیان در دو نوبت، یک بار بعد از ورود و یک بار بعد از دو و چهار ماه اقامت در زندان مورد مطالعه قرار گرفته اند.
یافته ها حاکی از آنند که بین داشتن ملاقات کننده، فقدان پرونده محکومیت، متولد خارج از تهران بودن، و داشتن جرایم غیرمالی، با پیوستگی به خانواده همبستگی وجود دارد.
توقف کم تر در زندان و عدم دریافت حکم محکومیت، با پیوستگی به جامعه همبستگی دارد. نوع زندان (زندان اوین)، داشتن ملاقات کننده و فقدان محکومیت قبلی، با تصویر از خود زندانی همبستگی نشان می دهد.
غیر از همبستگی های پیش گفته، این بررسی نشان می دهد که زندان به مثابه یک سازمان بسته اجتماعی نمی تواند به هدف اصلاح زندانی و همنوایی او با جامعه و خانواده و ایجاد یک تصویر از خود مطلوب توفیق یابد. تغییر شکل زندان از بسته به نیمه باز و باز و استفاده از شیوه های مدیریت اصلاحی در پایان توصیه شده است.