مدیریت مراتع بر اساس ظرفیت چرای دام و شاخص پوشش گیاهی

بهره برداری مستمر از مراتع منطقه نیمه خشک قره آقاچ در استان اصفهان، کاهش تولیدات دامی، تخریب پوشش گیاهی، کاهش پایداری خاک و افزایش فرسایش را در پی داشته، که ماحصل آن، تخریب مراتع منطقه و عدم بهره برداری پایدار از این مراتع می باشد. هدف از این تحقیق ارائه روشی جهت مدیریت مراتع منطقه، بر اساس ظرفیت چرایی و ارزش پوشش گیاهی است که در این روش، از شاخص طبقه بندی مراتع (IRC)، طبقات شایستگی استفاده جهت چرا، در سه طبقه شایستگی، دسته بندی می شود. دسته اول، مراتعی که جهت چرای دام مناسب نیستند، به دلیل تخریب و کاهش تولید پوشش گیاهی این مراتع بایستی حفاظت شوند و از ارزش اکولوژیکی و اجتماعی آنها استفاده شود. دسته دوم مراتعی با تولید متوسط، این مراتع علاوه بر چرای دام، دارای فوائد متعددی بوده و قابلیت استفاده-های مختلفی دارند و دسته سوم مراتعی با تولید زیاد، که بهره برداری از آنها به لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه است. نتایج تحقیق نشان داد که از مجموع 81/7158 هکتار اراضی مرتعی منطقه مورد مطالعه، 92/4695 هکتار (6/65 درصد) در طبقه مدیریتی با محدودیت زیاد قرار گرفت که به منظور احیاء و اصلاح این سطح از مراتع منطقه بایستی حفاظت شوند. همچنین به منظور افزایش قدرت تولیدی این سطح از مراتع، انجام عملیات کشاورزی شامل دیمکاری، نهال کاری، بذرکاری و میانکاری لازم است. 89/2462 هکتار (4/34 درصد) در طبقه شایستگی با محدودیت متوسط قرار گرفت. چرا در این سطح از مراتع بایستی محدود شود و با توجه به ظرفیت چرای صورت گیرد. برای تیپ های پوشش که در این طبقه شایستگی قرار می گیرند روش مرتعداری طبیعی، و به منظور بهبود این سطح از مراتع اجرای روش چرای تناوبی و یا تاخیری و نهایتا در شرایطی که حضور گیاهان مرغوب در ترکیب گیاهی محدود می شود، قرق مرتع پیشنهاد می شود. به دلیل بهره برداری مستمر از پوشش گیاهی منطقه تولید کل و علوفه قابل دسترس کاهش یافته و حضور گیاهان با خوشخوراکی پائین در ترکیب گیاهی افزایش یافته است. بنابراین، هیچ سطحی از مراتع منطقه در طبقه شایستگی بدون محدودیت قرار نگرفت.