تعیین شایستگی مرتع جهت بهره برداری از محصول فرعی کتیرا (مطالعه موردی: شویشه، کردستان)

هدف تحقیق حاضر ارائه مدل موردی برای تعیین شایستگی مرتع جهت بهره برداری از کتیرا می باشد. در این تحقیق پس از تهیه منابع اطلاعاتی شامل مرور منابع، نقشه های توپوگرافی و عکس های هوایی 1:50000، نقشه تیپ بندی گیاهی و استفاده از بهره بردار در عملیات صحرایی، به تعیین معیارهای دخیل در شایستگی کتیراگیری در منطقه پرداخته شد. جهت برآورد تولید میزان کتیرادهی تیپ های مختلف منطقه مورد مطالعه، گون های قابل بهره برداری مولد کتیرا با پلات های یک آری مورد اندازه گیری قرار گرفت. به طور متوسط سه درصد سطح تیپ های مختلف را گون های مولد کتیرا به خود اختصاص داده اند. تجزیه و تحلیل اطلاعات در محیط GIS انجام گرفت. برای این منظور پس از تهیه مدل رقومی زمین نقشه های اولیه شکل زمین تهیه و سپس براساس طبقه های تعیین شده نقشه زیرمدل های شیب، جهت و ارتفاع تهیه شد. با عملکرد حایل (Buffer) نقشه فاصله از روستا نیز تهیه و در واحد تیپ ها پس از اعمال طبقه بندی مربوطه، زیرمدل تولید تهیه شد. مناطق غیر شایسته با تهیه نقشه های با ارزش یک و صفر (Bulean) از سایر مناطق جدا شد. با تلفیق نقشه های پنج گانه فوق و تعریف اختصاص کد محدودتر از میان پنج کد مربوطه، درجه شایستگی نهایی واحدهای ایجاد شده به دست آمد. بر این اساس، زیرمدل جهت (چهار طبقه)، زیرمدل ارتفاع (دو طبقه)، زیر مدل شیب (دو طبقه)، زیرمدل فاصله از روستا (سه طبقه) و زیرمدل تولید (سه طبقه) به عنوان معیارهای اصلی دخیل در شایستگی کتیراگیری تعیین و اعمال شدند. مقایسه نقشه زیرمدل ها نشان داد که زیرمدل جهت دامنه ها به لحاظ اهمیت نقش اکولوژیکی آن در مناطق کوهستانی بیشترین تنوع طبقه بندی را ایجاد نموده است. در میان کلیه عوامل، عامل فاصله از روستا بیشترین تاتیر را با طبقه بندی خود اعمال نموده است به گونه ای که 53 درصد منطقه را در طبقه شایستگی 3 قرار داده است. دلیل این امر سنتی بودن روش بهره برداری، همراهی خانواده در این سیستم و چادرنشینی بهره برداران می باشد. نهایتا، مشخص شد که 3 درصد اراضی دارای شایستگی زیاد (S1)، 15 درصد متوسط (S2)، 27 درصد کم (S3) و 55 درصد اراضی منطقه مورد مطالعه غیر شایسته (NS) بوده اند.