ارزیابی کارایی شاخص های فاصله ای و کوآدراتی درتعیین الگوی پراکنش چند گونه مرتعی مناطق خشک

آگاهی از الگوی پراکنش گونه های گیاهی در هر منطقه از موارد اولیه و ضروری در مطالعات بوم شناسی است. در عین حال شناخت شاخص های مناسب تعیین الگوی پراکنش که منجر به نتایج واقعی شود نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است. این تحقیق به منظور بررسی و تحلیل شاخص های تعیین الگوی پراکنش در رویشگاه 4 گونه های Zygophyllum eurypterum، Ephedra strobilceae، Haloxylon aphyllum و Cornulaca monocantha در مراتع جنوب منطقه نیر استان یزد انجام شد. در ناحیه معرف هر رویشگاه، نمونه برداری به روش تصادفی- سیستماتیک در محدوده 20 هکتاری در امتداد 4 ترانسکت 400 متری انجام شد. در امتداد هر ترانسکت استقرار یافته، 40 نقطه به فواصل 10 متر انتخاب و به طور تصادفی در 30 نقطه از 40 نقطه مذکور اندازه گیری ها انجام شد. روش کار بدین صورت بود که بعد از انتخاب هر نقطه تصادفی، فاصله آن تا نزدیکترین گیاه، فاصله گیاه مذکور تا نزدیکترین همسایه و فاصله نقطه تصادفی تا دومین گیاه نزدیک به آن اندازه گیری شد. با استفاده از داده های بدست آمده، شاخص های فاصله ای تعیین الگوی پراکنش (ابرهارت، هاپکینز و هولگیت) محاسبه گردید. همچنین در هر نقطه تصادفی پلات هایی که سطح آنها متناسب با نوع گونه های گیاهی مورد مطالعه بود، مستقر شد و تعداد پایه های گیاهی نیز شمارش گردید. با استفاده از این اطلاعات، شاخص های کوآدراتی پراکنش (نسبت واریانس به میانگین، موریسیتا و موریسیتای استاندارد) محاسبه شد. نتایج نشان داد که توزیع گونه های C. monocantha، H. aphyllum، S. rosmarinus و Z. eurypterum در منطقه مورد مطالعه تابع الگوی تصادفی است، در حالی که الگوی پراکنش گونه E. strobilaceaeاز نوع کپه ای می باشد. نتایج تحقیق نشان داد که شاخص های فاصله ای مورد استفاده در این تحقیق در اکثر موارد برای هر گونه گیاهی، یک نوع الگو را نشان می دهند، بنابراین می توان نتیجه گرفت که دقت این شاخص ها در مقایسه با شاخص های کوآدراتی بیشتر است. تعیین پراکنش با استفاده از کوآدرات به خاطر مشکلات ناشی از تعداد، سطح و شکل کوآدرات ها کارآیی کمتری نسبت به شاخص های فاصله ای دارند.