تغییرات ذخایر هیدراتهای کربن غیر ساختاری(TNC) در مراحل فنولوژیکی گونه Bromus tomentellus در دو مکان چرای سبک و سنگین در مراتع شهرستان سمیرم

یکی از مشکلات مراتع ایران عدم رعایت زمان مناسب ورود وخروج دام می باشد. این موضوع صدمات زیادی را به مراتع وارد نموده است به گونه ای که زادآوری و بقاء تعداد زیادی از گونه های مهم وخوشخوراک مرتعی با تهدید روبرو شده است. مجموع کربوهیدراتهای غیر ساختاری (TNC)به عنوان منبع اصلی ذخایر غذایی گیاهان محسوب می شود. از این ذخایر برای تنفس، رشد اولیه، رشد مجدد پس از برداشت یا چرا و نیازهای دیگر استفاده میشود. بروموس تومنتلوس یکی از گونه های مهم مرتعی است که در اکثر مراتع کوهستانی ایران یافت می شود و معمولا بدون توجه به تحمل و آمادگی مورد بهره برداری قرار می گیرد. این تحقیق در ایستگاه تحقیقات منابع طبیعی شهید حمزوی حناء واقع در شهرستان سمیرم به منظور تعیین تغییرات ذخایر کربوهیدرات های غیر ساختاری گونه مورد مطالعه در مراحل فنولوژیک و نیز تعیین بهترین زمان آمادگی گیاه جهت انجام چرا صورت پذیرفت. تغییرات ذخایر کربوهیدرات های غیر ساختاری در دو مکان با سابقه چرای سنگین و چرای سبک در سه مرحله فنولوژیکی سه برگی و چهار برگی شدن، ظهور خوشه های گل آذین و رسیدن بذر در دو محل ذخیره یعنی ریشه و ساقه مطالعه شد. در این مطالعه از یک طرح آماری کاملا تصادفی با 6 تکرار استفاده شد در هر یک از مکان ها 18 پایه گیاهی همسان با عمر حدودا دو سال با تاج پوشش مساوی انتخاب شد و در هر مرحله فنولوژیکی 6 پایه به صورت کاملا تصادفی انتخاب و به طور کامل از خاک خارج شدند و از ساقه و ریشه هر گیاه نمونه برداری شد. برای اندازه گیری میزان کربوهیدراتهای غیر ساختاری ابتدا عصاره قندی با استفاده از اسید سولفوریک 2/0 نرمال استخراج شد. سپس با روش انجمن شیمیدانان تجزیه آمریکا (Association of Official Analytical Chemists) و روش شفر- سوموگی میزان TNC تعیین گردید. نتایج نشان داد در مرحله رسیدن بذر گیاهان مکان چرای سبک (mg/g 23/2) بطور معنی داری (P<0/01) بیشتر از گیاهان مکان چرای سنگین (mg/g 25/1) دارای ذخایر کربوهیدراتهای غیر ساختاری در ریشه و ساقه بودند. بین دو محل ذخیره مورد مطالعه یعنی ساقه و ریشه در مکانهای مورد مطالعه با ضریب احتمال یک درصد تفاوت معنی داری وجود دارد(P<0/01) به گونه ای که میزان ذخایر TNC در ریشه به طور معنی داری بیش از ساقه می باشد. بهترین زمان چرا در منطقه مورد مطالعه مرحله ظهور خوشه های گل آذین می باشد(هفته اول خرداد ماه) زیرا در این موقع ذخایر TNC در حداکثر خود می باشند و در صورت انجام چرای صحیح و اصولی گیاه قادر به بازسازی خود خواهد بود. بنابراین پیشنهاد می شود چرای گیاهان تا این زمان به تعویق افتد. بحرانی ترین زمان چرا مرحله اول فنولوژیکی(سه – چهار برگی شدن) می باشد. زیرا گیاه در این زمان کمترین مقدار TNC را داراست و چرای گیاه باعث کاهش شدید میزان ذخایر آن و در صورت تکرار نابودی گیاه را موجب خواهد شد.