نگاهی به چرایی بازگشت ادبی از منظر نظریه گفتمان فوکو
نویسنده:
چکیده:
یکی از مباحث بحث انگیز در کتب تاریخ ادبیات، شکل گیری و تثبیت مکتب بازگشت ادبی است؛ مکتبی که به اعتقاد بسیاری از صاحب نظران، تحول شعر فارسی را برای مدتی از سیر طبیعی خویش دور ساخت؛ دلبستگی شاهان قاجار به رسوم درباری حکومت های سامانی و غزنوی، آرامش جامعه ایرانی در دوره زند و پس از آن، دل زدگی از سبک هندی و تلاش برای رهایی شعر از انحطاط و... دلایلی هستند که برای شکل گیری و تثبیت این مکتب ادبی از سوی محققان ارائه شده است.
نویسندگان این مقاله بر این باورند که این موضوع را می توان از منظر دیگری (نظریه گفتمان میشل فوکو) نگریسته، آن را بهگونه ای دیگر نیز تبیین کرد. بهنظر آنان، اگر قبول داشته باشیم که دوره بازگشت جزئی از گفتمان پیشامدرن است، آن گاه باید بپذیریم که تاریخ (بهعنوان یکی از صورت های گفتمانی گفتمان پیشامدرن) فاقد مفهوم پیشرفت بوده، حرکت آن دورانی و دوری خواهد بود؛ چراکه صورت گفتمانی تاریخ در این گفتمان برخلاف گفتمان مدرن است که مسیری خطی و رو به جلو دارد. در چنین گفتمان و صورت گفتمانی ای اصل بر بازگشت به مبدا و آغازگاه است؛ یعنی درست همان کاری که شاعران دوره بازگشت با رجوع به شاعران دوره عراقی (در غزل) و خراسانی (در قصیده) انجامدادند.
نویسندگان این مقاله بر این باورند که این موضوع را می توان از منظر دیگری (نظریه گفتمان میشل فوکو) نگریسته، آن را بهگونه ای دیگر نیز تبیین کرد. بهنظر آنان، اگر قبول داشته باشیم که دوره بازگشت جزئی از گفتمان پیشامدرن است، آن گاه باید بپذیریم که تاریخ (بهعنوان یکی از صورت های گفتمانی گفتمان پیشامدرن) فاقد مفهوم پیشرفت بوده، حرکت آن دورانی و دوری خواهد بود؛ چراکه صورت گفتمانی تاریخ در این گفتمان برخلاف گفتمان مدرن است که مسیری خطی و رو به جلو دارد. در چنین گفتمان و صورت گفتمانی ای اصل بر بازگشت به مبدا و آغازگاه است؛ یعنی درست همان کاری که شاعران دوره بازگشت با رجوع به شاعران دوره عراقی (در غزل) و خراسانی (در قصیده) انجامدادند.
کلیدواژگان:
زبان:
فارسی
انتشار در:
صفحات:
73 تا 88
لینک کوتاه:
magiran.com/p742408
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یکساله به مبلغ 1,390,000ريال میتوانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.
In order to view content subscription is required
Personal subscription
Subscribe magiran.com for 70 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!