گزارشی از برگزاری اجلاس بین المللی گفتگوی اسلامی در مکه مکرمه

کنفرانس بین المللی گفتگو به میزبانی دکتر عبدالله بن عبدالحسن الترکی، دبیرکل رابطه العالم الاسلامی و با حضور ملکعبدالله بن عبدالعزیز و بیش از پانصدنفر از متفکران و شخصیتهای بزرگ اسلامی از کشورهای مختلف جهان از جمله حضرت آیتالله هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت، به عنوان میهمان ویژه وحضرتآیتالله تسخیری دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، نمایندگان مجلس، علماء و شخصیتهای بزرگ جهان اسلام در مورخ 46 ژوئن 2008 هجری برابر با 15 17 خردادماه 1387 در مکه مکرمه برگزار گردید. این اجلاس با سخنرانی ملکعبدالله بن عبدالعزیز آل سعود و نیز سخنرانی آیتالله رفسنجانی به عنوان سخنران ویژه در مکه آغاز گردید. آیتالله هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و رئیس مجلس خبرگان رهبری به همراه حضرتآیتالله تسخیری دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و هیئت همراه از سوی دکتر عبدالله بن عبدالحسن الترکی دبیرکل رابطه العالم الاسلامی جهت شرکت در این اجلاس دعوت شده بودند. رابطه العالم الاسلامی، سازمان بین المللی اسلامی و مردمی است که به توضیح و تشریح مبانی و تعالیم اسلامی و رفع شبهات وارد شده علیه اسلام، دعوت به دین مبین اسلام و مبارزه با خشنونت، جنگ و گفتگو با سایر فرهنگها و ادیان میپردازد. مقر این سازمان در مکه مکرمه است و دبیرکل کنونی آن دکتر عبدالله بن عبد الحسن الترکی است. این سازمان بر اساس تصمیمی که در کنفرانس اسلامی در مکه و در سال 1381 هجری برابر با 1962 میلادی گرفته شد، ایجاد گردید و به عنوان عضوی در کنفرانسهای اسلامی و جهانی تبدیل شد که از جمله در سازمان تربیت و تعلیم و فرهنگ به عنوان عضو (یونسکو) و سازمان جهانی کودک (یونیسف) به عنوان عضو و در سازمان ملل به عنوان عضو ناظر در شورای اقتصادی و اجتماعی و نیز در سازمان کنفرانس اسلامی به عنوان ناظر حضور دارد.
سخنرانی ملک عبدالله پادشاه عربستان ملک عبدالله پادشاه عربستان در مراسم افتتاحیه اجلاس مذکور، خواهان ایستادگی مسلمانان در برابر جهل و افراط گرایی شد. وی در این سخنرانی تصریح نمود: افراط گرایی از جمله مهمترین چالش های امت اسلامی است که در حال حاضر با آن روبرو است. او در این سخنرانی گفت: یکی از مشکلاتی که اسلام به عنوان یک دین حقیقی و مصلحت جو و مدارا با آن مواجه است، تهدید دشمنانی است که خارج از جامعه اسلامی و همچنین در درون جامعه اسلامی، به طور آشکارا ارزشهای اسلام را مورد هدف قرار میدهند. پادشاه عربستان در ادامه از شرکت کنندگان در اجلاس خواست تا به جهانیان ابلاغ کنند که مسلمانان مردمی منصف، درستکار و انسان دوست هستند که میخواهند با جهانیان در صلح زندگی کنند.
سخنرانی آیتالله هاشمی رفسنجانی آیتالله هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس خبرگان رهبری نیز که در مکه مکرمه به عنوان مهمان ویژه حضور داشتند، طی سخنانی، مشکلات جهان اسلام را واقعی و غیر قابل انکار دانست و یادآور شد: کانون آشوبها و شرارتها در منطقه ما خطرناک شده و فلسطین پنجرهای برای نشان دادن ظالمان و مظلومان است. رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: امروز در غزه ملت مظلوم فلسطین را محاصره کردهاند؛ لبنان دچار تفرقه شده است؛ عراق اشغال شده واشغالگران، دیگر کشورهای منطقه را تهدید میکنند. وی با اشاره به تلاش اشغالگران آمریکایی برای انعقاد قرارداد امنیتی با عراق گفت: آنان با این قرارداد درصدد این امر هستند تا عبودیت دائمی ملت عراق را در برابر خود پایهریزی کنند. وی تاکید کرد: همه ما باید به ملت عراق کمک کنیم تا از خطر اشغال و گرفتاری در آینده و استعمار غیر رسمی نجات یابد که البته باهوشیاری ملت عراق این مهم محقق خواهد شد. رئیس مجلس خبرگان رهبری در بخش دیگری از سخنان خود، اجلاس گفتگو را مقدمهای برای گفتگوی ادیان دانست و خاطر نشان کرد: مسلمانان ابتدا باید با یکدیگر مذاکره کرده و گفتگو نمایند و روی یک مسیر مشخص اسلامی توافق کنند و پس از آن به عنوان نماینده اسلام به گفتگوی با یکدیگر بپردازند. ایشان تعصب را از نشانه های جهل و شنیدن سخنان درست را از نشانه های حکمت و عقل دانست و گفت: افراط و تفریط، موجب جهالت انسان، اما اعتدال انسان را در مسیری قرار میدهد که این امر موجب می گردد تا آراء و دیدگاه های دیگران را نیز بررسی نماید و به آنها احترام بگذارد. وی در ادامه با اشاره به تضعیف جهان اسلام به واسطه وجود اختلافات گفت: متاسفانه در جهان اسلام، انرژی های خود را در درگیری ها با هم اسراف میکنیم که این بدترین نوع اسراف است. وی تدوین میثاق نامهای برای گفتگو را از انتظارات اصلی اجلاس گفتمان مذاهب اسلامی ذکر کردو گفت: مبانی میثاق را باید از قرآن کریم اخذ نمود که اصل اول آن مشورت است. آیتالله هاشمی رفسنجانی 95 درصد احکام را بین مسلمانان مشترک دانست و گفت: من به عنوان یک مسلمان شیعه و اسلام شناس میگویم: مشترکات ما آن قدر زیاد است که نیاز به پرداختن به نقاط افتراقی ندارد. رئیس مجلس خبرگان رهبری در ادامه، اختلافات مسلمانان را حرام و گناه و مذاکره را مستجب و ضروری دانست و تاکید نمود: اختلاف نظر یک نعمت است؛ زیر اگر در فضای عاقلانه و حکیمانه مطرح شود، باعث رشد و پیشرفت میشود. سخنرانی دکتر عبدالله بن عبدالمحسن الترکی دبیرکل رابطهالعالم اسلامی سخنران بعدی افتتاحیه دکتر عبدالله بن عبدالمحسن الترکی دبیرکل رابطهالعالم اسلامی در مکه مکرمه بود که طی سخنانی راه دفاع از اسلام را ارزشهای اخلاقی و فرهنگ اسلامی دانست. وی تاکید نمود که این کنفرانس به مسائل سیاسی نمیپردازد و تنها بستری برای ایجاد زمینه نزدیکی مسلمانان و غیرمسلمانان در جهان به حساب می آید. کنفرانس بین المللی گفتگو در شش جلسه کاری و دو جلسه افتتاحیه و اختتامیه فعالیت خود را آغاز کرد که در این اجلاس، صاحبنظران درباره مسائلی از جمله: شیوه گفتگو؛ ضوابط و شرایط آن؛ آینده گفتگو در سایه اهانتهای مکرر به اسلام؛ گفتگو میان پیروان ادیان؛ فرهنگها و تمدنها به جای برخورد تمدنها با هدف ایجاد روابط مسالمت آمیز میان ملتها به بحث و تبادل نظر پرداختند.
ریاست جلسه سوم علمی و ارائه مقاله دبیرکل مجمع التقریب آیتالله تسخیری، دبیرکل مجمع التقریب که ریاست سومین نشست علمی اجلاس را بر عهده داشتند، طی ارائه مقالهای به نقش ایمان در ایجاد ارزشهای اخلاقی پرداختند. ایشان در این مقاله، دین را همچنان که شهید صدر تعبیر کردهاند، عامل اصلی حرکت و پیشرفت انسان دانستند و افزودند: تمام ادیان الهی بر دو پایه فطری و سازنده بودن زندگی انسانها بنا نهاده شده اند. دبیرکل مجمعالتقریب سپس در ادامه با اشاره به نقاط مشترک بین اسلام و مسیحیت، تفاهم و گفتگوی بین ادیان را در اموری مانند: حقوق انسان؛ دموکراسی؛ صلح؛ مبارزه با تروریسم؛ دین، ممکن دانست و گفتگوی اسلام و مسیحیت را عاملی تاثیرگذار بر روابط بین تمدنها دانست و در ادامه با اشاره به اینکه اسلام بر پایه گفتگو و تبادل افکار، بررسی و همکاری در زمینه های مشترک و گسترش آنها، پایه ریزی گردیده است، گفتگوی پیامبر اکرم(ص) با مسیحیان نجران را از مصادیق آن دانست. دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در ادامه افزود: همه ادیان، اصل دعوت به گفتگوی منطقی را پذیرا هستند و از آنجا که ادیان، روح تمدنها را تشکیل میدهند بنابرانی، گفتگوی آنها با یگدیگر زمینه را برای گفتگوی اصیل تمدنها در عرصه های مختلف زندگی هموار میسازد و آن را به سمت هرچه انسانی تر شدن سوق میدهد. ایشان در پایان، گفتگو را اقتضای همپیوندی و وحدت سرنوشت جامعه بشری دانستند و یادآور شدند که با وارد نمودن ارزشهای انسانی در عرصه گفتگو، میتوان به تعمیق و اثرگذاری این مقوله قوام بخشید.
بیانیه اختتامیه در بیانیه اختتامیه این همایش، گفتگوهای عمیق به منظور بهرهگیری از مشترکات انسانی، ضرورتی برای همکاری های مشترک خوانده شد که ضمن بررسی طرح گفتگو، رفع مشکلات مسلمانان و جهان اسلام براساس ارزشهای مشترک و همزیستی مسالمت آمیز، مورد توجه قرار گرفت. شرکت کنندگان در این همایش خواستار وحدت جایگاه اسلام در قبال گفتگو شدند و از شوراهای جهانی همانند انجمن جهانی مسلمانان خواستند تا درصدد اجرای این برنامه ها برآیند. این شورا باید کار هماهنگی موسسات گفتگو و کمیته های مرتبط را براساس گفتگو، اشتراکات انسانی، منافع متقابل، همزیستی مسالمتآمیز، عدالت و امنیت اجتماعی میان ملتها و تمدنهای مختلف را به عهده گیرد و براساس آن با تعرضات معاصر مبارزه و فرهنگ گفتگو در جوامع اسلامی و اهتمام به انتشار کتابها و ترجمه های مختلف را مورد توجه قراردهد.