تغییرات جمعیت، پراکنش فضایی و زیست‎شناسی سوسک برگ خوار غلاتCol.: Chrysomelidae) L. (Oulema melanopus در مزارع گندم پاییزه منطقه گرگان

سوسک برگ خوار غلات (Oulema melanopus L.) یکی از آفات مهم غلات، به ویژه گندم در استان گلستان می‎باشد. تغییرات جمعیت، پراکنش فضایی و زیست‎شناسی این آفت در طول دو فصل زراعی 1385 و 1386 در مزارع گندم شهرستان گرگان بررسی شد. زمان شروع و اوج فعالیت جمعیت آفت در مناطق مختلف متفاوت بود. به طورکلی، اولین حشرات کامل زمستان گذران در نیمه دوم بهمن ظاهر شدند و جمعیت آن ها در اواخر اسفند تا اوایل فروردین به اوج خود رسید. بالاترین میانگین جمعیت حشرات کامل، 8/0±07/15 عدد در تور برآورد شد. زمان شروع تخم‎گذاری اوایل اسفند و حداکثر تخم مشاهده شده، 9/1±53/17 عدد در هر کادر بود. فعالیت لاروها از اواخر اسفند در مزارع آغاز شد و در اواخر فروردین تا اوایل اردیبهشت به بیشترین میزان خود رسید. حداکثر تعداد لاروهای شمارش شده در واحد سطح، 9/0±9/16 عدد بود. ضرایب تیلور و ایوائوی مراحل مختلف رشدی آفت برابر با یک و پراکنش آن ها از نوع تصادفی بود. با این حال، استفاده از مدل‎های ریاضی توزیع نشان داد که پراکنش فضایی جمعیت لاروها و حشرات کامل در بیشتر تاریخ‎های نمونه برداری، تابع توزیع پویسون (تصادفی) بود. اما پراکنش جمعیت تخم آفت در بسیاری از موارد با مدل پویسون برازش نیافت. میانگین طول دوره های جنینی تخم، مجموع سنین لاروی و شفیرگی آفت در شرایط مزرعه به ترتیب 02/1±05/8، 03/1±23/29 و 17/1±29/12 روز برآورد شد. نتایج به دست آمده از این تحقیق می‎تواند در طراحی برنامه های نمونه‎برداری به منظور پیش‎بینی یا مدیریت جمعیت سوسک برگ خوار غلات مورد استفاده قرار گیرد.