فاکتور جبران تنش رطوبتی توسط ریشه برای شرایط رطوبتی غیریکنواخت خاک

در این تحقیق به بررسی نقش بخش های مختلف ریشه در جبران تنش رطوبتی خاک از طریق افزایش جذب آب در بخش های مرطوب خاک پرداخته شده است. چهار لایسیمتر از جنس PVC با قطر 25 و ارتفاع 100 سانتی متر انتخاب گردید. لایسیمترها با خاک لوم رسی که با لایه های شن و واکس به چهار لایه مجزا تقسیم شده بود، پر شد. آبیاری لایه های مورد نظر در لایسیمترها به طریق زیرسطحی و تنش رطوبتی در لایسیمترها با کاهش تعداد لایه های تحت آبیاری صورت پذیرفت. جلوگیری از تبادل رطوبت بین لایه های خاک در لایسیمترها، امکان محاسبه جذب آب در هر لایه و نقش واقعی ریشه ها در لایه های تحتانی در جذب آب به هنگام وقوع تنش رطوبتی در لایه های فوقانی را به وجود آورد. رطوبت در لایه های مختلف لایسیمترهای بالا به کمک دستگاه بازتاب سنجی زمانی (TDR)1، اندازه گیری شد. تغییرات حجم آب مخازن متصل به لایه ها و نیز تغییرات رطوبت در هر لایه معادل آب مصرفی هر لایه بود. معادله جذب آب در شرایط تنش آبی، با توسعه یک فاکتور برای جبران تنش اصلاح شد. در این فاکتور ضریبی به عنوان ضریب فعالیت گیاهی ریشه معرفی و به کمک معادله جبران تنش، مقدار این ضریب برای بخش های مختلف ریشه به هنگام وقوع تنش آبی در لایه های فوقانی ارزیابی شد. نتایج بیانگر آن بود که معادله جبران تنش ارایه شده در این تحقیق در بسیاری از حالات، مقادیر جذب را مناسب تر از معادله های موجود پیش بینی می نماید. مقدار فاکتور جبران تنش به ضریب فعالیت گیاهی جبران بستگی داشت که مقدار حداکثر این ضریب به روش معکوس از روی داده های جذب آب در لایسیمترهای مختلف تعیین شد. نتایج بیانگر آن بود که با شدت یافتن تنش (افزایش تعداد لایه های تحت تنش آبی) مقدار ضریب فعالیت گیاهی افزایش یافت (به ترتیب 1/1، 87/1، 23/2 و 38/2 در لایسیمترهای 1 تا 4). بنابراین با افزایش شدت تنش (افزایش تعداد لایه های تحت تنش) گیاه با افزایش ضریب فعالیت در ریشه های تحتانی، آب بیشتری را از آنجا جذب نمود.