مطالعه قابلیت ترکیب پذیری پنج واریته برنج (Oryza sativa L.) برای شش صفت مورفولوژیکی به روش تلاقی دای آلل

شش صفت مورفولوژیکی برنج طی یک تلاقی دای آلل 5 × 5 یک طرفه با استفاده از یک طرح بلوک های کامل تصادفی در سال 1386 در نسل F1 در ایستگاه تحقیقات برنج کشور آمل مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس برای صفات ارتفاع بوته، زاویه برگ پرچم، طول برگ پرچم، عرض برگ پرچم، طول اولین میانگره و طول خوشه حاکی از وجود تفاوت های ژنتیکی معنی دار بین ارقام و هیبریدهای مورد مطالعه بود. معنی دار بودن میانگین مربعات ترکیب پذیری عمومی (GCA) و ترکیب پذیری خصوصی (SCA) وجود اثرات افزایشی و غیرافزایشی را در کنترل صفات مربوطه نشان داد. هم چنین معنی دار شدن نسبت میانگین مربعات در تمامی صفات، نشان دهنده اهمیت بیشتر اثر افزایشی نسبت به اثر غیر افزایشی ژن های کنترل کننده صفات مورد مطالعه بود. قابلیت وراثت پذیری خصوصی بالای این صفات بیانگر وجود نقش عمده برای اثر افزایشی ژن ها در کنترل ژنتیکی خصوصیات مورد مطالعه می باشد بنابراین بازدهی گزینش برای این صفات زیاد خواهد بود. در مجموع والدین ندا و IR62871-175-1-10 به طور مشترک بهترین والد از نظر ترکیب پذیری عمومی در جهت کاهش ارتفاع، طول برگ پرچم و طول میانگره و افزایش عرض برگ پرچم بودند و تلاقی های ندا × بینام و ندا × دشت بهترین دورگ از نظر SCA به ترتیب برای افزایش طول خوشه و کاهش ارتفاع بودند.