بررسی ظرفیت تولید و میزان تنوع صفات مورفولوژیک، زراعی و کیفی در توده های اسپرس (Onobrychis viciifolia Scop)

اسپرس به لحاظ تولید مناسب و تحمل به شرایط نامساعد محیطی جایگاه مهمی در زمینه تولید علوفه در بخش های زراعی و مرتعی کشور داراست. این پژوهش به منظور براورد میزان تنوع، بررسی پتانسیل تولید و سازگاری 10 توده اسپرس اجرا گردید. مواد گیاهی مورد بررسی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه صنعتی اصفهان مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که توده ها از نظر عملکرد علوفه تر و خشک، درصد برگ، درصد ساقه، ارتفاع بوته، تعداد ساقه در بوته، تعداد گره در ساقه، درصد پروتئین خام و درصد فیبر خام تفاوت آماری معنی داری داشتند. براورد قابلیت توارث عمومی برای عملکرد علوفه، تعداد ساقه در بوته، تعداد گره در ساقه، درصد فیبر و درصد پروتئین خام بیشتر از 50 درصد بود. ضرایب تنوع فنوتیپی و ژنتیکی صفات حاکی از وجود پتانسیل بالقوه در ژرم پلاسم مورد مطالعه بود که کارایی روش های اصلاحی را در بهبود صفات نوید می داد. اختلاف چین های علوفه برای همه صفات مورد اندازه گیری و اثر متقابل چین × رقم برای عملکرد علوفه خشک، درصد برگ، درصد ساقه و صفات کیفی از نظر آماری معنی دار بود (01/0>P) و در مجموع، چین سوم با 6/41 درصد از مجموع چین ها تولید بیشتری داشت. روند تغییرات عملکرد از چین اول تا چین سوم مخالف روند تغییرات درصد برگ و درصد پروتئین خام و هم آهنگ با روند تغییرات درصد ساقه و در صد فیبر خام بود. توده های ارومیه و سراب به ترتیب با نسبت های برگ به ساقه 87/6 و 28/6 درصد بالاترین کیفیت را از لحاظ این نسبت دارا بودند. توده گلپایگان با میانگین 68/23 درصد بیشترین درصد پروتئین خام علوفه را دارا بود. توده های فریدن، خوانسار و گلپایگان به ترتیب در چین های اول، دوم و سوم حداکثر عملکرد علوفه خشک را تولید نمودند. با توجه به این که سه توده مزبور در مجموع سه چین نیز برتری معنی داری داشتند برای مطالعات به نژادی و به زراعی بعدی توصیه می گردند.