تجزیه دای آلل به منظور مطالعه هتروزیس و برآورد پارامترهای ژنتیکی برخی صفات مورفولوژیکی در برنج

به منظور بررسی اجزای ژنتیکی، نحوه توارث و همچنین هتروزیس تعدادی از صفات مورفولوژیک، هفت رقم برنج حسنی، دیلمانی، سپیدرود، شاه پسند، صالح، ندا و IRFAON-215 و نتاج حاصل از تلاقی دای آلل کامل آن ها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال های 1385 و 1386 در موسسه تحقیقات برنج رشت کاشته شدند. نتایج نشان داد که اثر افزایشی و غیر افزایشی در کنترل ژنتیکی صفات ارتفاع گیاه و طول خروج خوشه از غلاف حایز اهمیت بود، اما سهم اثر افزایشی در کنترل صفات فوق نسبت به جزء غالبیت بیشتر بود. برای شاخص برداشت هم فقط اثر افزایشی معنی دار بود. توارث صفت وزن شلتوک تحت تاثیر اثر افزایشی و اثر باقیمانده اثر غیر افزایشی ژن ها بود. مقدار F که بیانگر بیشتر بودن آلل های غالب در والدین است فقط در مورد صفت وزن شلتوک در هر بوته معنی دار بود. میانگین درجه غالبیت نیز نشان دهنده غالبیت ناقص ژن ها در کنترل صفات تعداد روز از نشاکاری تا خوشه دهی، ارتفاع گیاه، طول خروج خوشه از غلاف و شاخص برداشت بود و برای بقیه صفات فوق غالبیت را نشان داد. بیشترین میزان هتروزیس در عملکرد دانه مشاهده شد. نتایج حاصل از تجزیه گرافیکی نشان داد که افزایش صفات مساحت برگ پرچم، ارتفاع گیاه، طول خروج خوشه از غلاف و طول خوشه توسط آلل های غالب و اما افزایش شاخص برداشت توسط آلل های مغلوب کنترل می شود. بالا بودن سهم اثر افزایشی برای وزن شلتوک نشان دهنده امکان گزینش برای بهبود صفت مذکور در ارقام مورد مطالعه است.