مظاهر عالم هورقلیا در فلسفهی اشراق و مکتب شیخیه

در تعریف لغوی واژه ی هورقلیا اگرچه آرای متنوعی در باب یونانی، سریانی و عبری بودن آن وجود دارد، می توان دقیق ترین تعریف را «خورکلپا» به معنای جسم خورشیدی دانست که ریشه در فرهنگ و زبان ایران باستان دارد. در جهان شناسی حکمت اشراق، عالم هورقلیا را می توان با عالم صور معلقه، اشباح مجرده، عالم مثال و عالم خیال منفصل یکی دانست. ضمن آن که در مکتب شیخیه، با توجه به رویکرد کلامی آن مکتب، عالم ملکوت نیز معادل هورقلیا آمده است. اگرچه تفاوت هایی در جهان شناسی این دو مکتب، به ویژه در تعداد مراتب هستی، دیده می شود، مظاهر عالم هورقلیا نزد هر دو جریان مشترک است. برخی از این مظاهر بیشتر صبغه ی معرفت شناختی دارند و برخی صبغه ی هستی شناختی. از دسته ی اول، می توان به مظهر خیال، خواب و رویا و وحی و الهام اشاره کرد و از دسته ی دوم، می توان جنبه ی هستی شناختی جن و شیاطین، آینه و اصوات و روایح مثالی را نام برد.