بررسی رابطه میزان سرمایه اجتماعی با کیفیت زندگی سرپرستان خانوارهای ساکن تهران

از «کیفیت زندگی» با توجه به جنبه های مختلف آن، تعاریف متنوعی ارائه شده است و نهادها و سازمان های ملی و بین المللی، اقدام به شاخص سازی و سنجش آن در دو دهه اخیر کرده اند. در ارزیابی کیفیت زندگی، دو رویکرد عمده اسکاندیناویایی (تاکید بر شرایط عینی زندگی) و آمریکایی (تاکید بر شرایط ذهنی زندگی) مطرح است که امروزه در بسیاری از تحقیقات، به صورت توام در نظر گرفته می شود. دانشگاه تورنتو با ایجاد واحد تحقیق در این خصوص، از سال 1994 فعالیت وسیعی را آغاز کرده و روش های مختلفی را برای ارزیابی کیفیت زندگی به کار گرفته است که اغلب آنها متمرکز بر «سلامت» و ابعاد آن بوده است. مؤسسه «مرسر» نیز به عنوان یکی از نهادهای معتبر مطالعاتی بین المللی، در جدیدترین بررسی خود در سال 2006، وضعیت کیفیت زندگی در 215 شهر بزرگ دنیا را رتبه بندی کرده است که شهر تهران در رتبه 177 قرار دارد. در خصوص عوامل مرتبط با کیفیت زندگی نیز تحقیقات مختلفی انجام گرفته است که با توجه به موضوع مقاله حاضر، می توان به بررسی های «لین» و «میلور» اشاره کرد که نشان دهنده وجود ارتباط بین ابعاد مختلف کیفیت زندگی با سرمایه اجتماعی است. بر همین اساس الگوی نظری در قالب یک فرضیه اصلی (رابطه کیفیت زندگی و سرمایه اجتماعی) و چهار فرضیه فرعی (رابطه سرمایه اجتماعی با ابعاد سلامت جسمانی، روانی، روابط اجتماعی و سلامت محیطی) طراحی شده که پس از آزمون فرضیه ها برروی سرپرستان خانوارهای تهرانی به روش نمونه گیری چند مرحله ای در تابستان 1386، ارتباط بین سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی و ابعاد چهارگانه آن مورد تایید قرار گرفت. در تحلیل رگرسیون از تاثیر میزان سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی نیز، میزان تاثیرگزاری بر سلامت جسمانی در کمترین حد و سلامت روابط اجتماعی در بیشترین حد بوده است که در نهایت مؤید نظریه «لین»، دیدگاه میلور و همکاران و همچنین گزارش های سازمان بهداشت جهانی مبنی بر تاثیر سرمایه اجتماعی بر ابعادی از سلامت اجتماعی و رضایت از زندگی به عنوان بخش هایی از کیفیت زندگی می باشد.