پیشنهاد راهنمای اخلاقی در تحقیقات و درمان های مرتبط با سلول های بنیادی در ایران

امروزه استفاده از سلول های بنیادی، افق تازه ای در علم پزشکی و درمان امراض صعب العلاج باز کرده است. اما تولید و استفاده ی درمانی و پژوهشی از سلول های بنیادی، با مسائل اخلاقی زیادی چون: باروری و سقط جنین عمدی جهت تولید سلول های بنیادی، استفاده ی ابزاری از انسان و پایمال شدن شان و احترام رویان انسان، سودجویی های مالی احتمالی، ودیعه بودن جسم انسان، معضلات اخلاقی مرتبط با همانندسازی به عنوان روشی جهت تولید سلول بنیادی، استثمار زنان جهت دریافت تخمک بیش تر، درمان های بی مورد و اضافی با سلول بنیادی جهت سود جویی های تجاری و پایمال شدن حقوق بیماران تحت تبلیغات واهی مرتبط با درمان با سلول بنیادی، همراه است. لذا، تدوین راهنمای اخلاقی متناسب با فرهنگ و باورهای دینی در کشور جهت ارتقاء اخلاقی فعالیت های پژوهشی و درمانی پزشکان و پژوهشگران دراستفاده از این سلول ها، مدنظر قرار گرفت.
در این مطالعه، ابتدا با استفاده از منابع اینترنتی، ضمن گردآوری و ترجمه راهنماهای اخلاقی معتبرجهانی پیرامون درمان و پژوهش با سلول های بنیادی، اصول اخلاقی مشترک آن ها استخراج گردید. سپس با مطالعه ی منابع دینی و فقهی، مضامین مرتبط با این اصول جست وجو و نهایتا پیش نویس اولیه ی راهنمای اخلاقی ملی در درمان و پژوهش با سلول بنیادی با در نظر گرفتن فرهنگ اسلامی- ایرانی تدوین شد. سپس متن پیش نویس طی چند مرحله نظرخواهی از اساتید و صاحب نظران و بحث متمرکز گروهی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته و اصلاحات لازم اعمال گردید. با اتمام مطالعه، راهنمای اخلاقی پیشنهادی در دو بخش عمومی و اختصاصی تهیه شد. راهنمای عمومی شامل منابع جایگزین رویان انسان جهت تهیه سلول بنیادی جنینی و راهنمای اختصاصی شامل دو بخش: راهنمای اخلاقی در پژوهش های سلول بنیادی و راهنمای اخلاقی در درمان با سلول بنیادی می باشد. لازم است راهنمای پیشنهادی جهت تایید نهایی در شورای سیاست گذاری وزارت بهداشت - درمان و آموزش پزشکی مورد بررسی قرار گیرد.
با توجه به اهمیت استفاده از سلول های بنیادی در پژوهش و درمان، وجود راهنمای اخلاقی متناسب با فرهنگ بومی بسیار ضروری است. لذا لازم است مسائل اخلاقی مطرح، طی کارگاه های آموزشی برای اعضای کمیته های اخلاق، پژوهشگران و درمان گران تبیین شوند. راهنمای اخلاقی نیز باید به صورت دوره ای مورد بازنگری و تجدید نظر قرار گیرد.