بررسی و مقایسه ترکیب کالاهای مصرفی خانوارهای شهری ایران طی سال های 84-1351

طرح مسئله: یکی از اهداف مهم هر نظام اقتصادی افزایش رفاه در جامعه می باشد. از جمله شاخص های مهم رفاه، می توان ترکیب کالاهای مصرف خانوارها در طی زمان را نام برد.
در علم اقتصاد، کالاها را بر اساس کشش درآمدی تقاضای آن ها به کالاهای لوکس، ضروری و پست تقسیم می کنند. هرگاه در سبد مصرفی خانوارها، بیش تر کالاها جزو کالاهای ضروری و پست باشد، این امر دلالت بر بهبود وضعیت مصرف خانوارها و افزایش رفاه آن ها می باشد و برعکس هرگاه طی زمان، به تدریج کالاهای پست و ضروری تبدیل به کالاهای لوکس گردد، این امر دلالت بر بدتر شدن وضعیت مصرف خانوارها می باشد. در این مقاله به دنبال آن هستیم که آیا ترکیب کالاهای مصرفی خانوارهای شهری ایران طی سال های 84- 1368 نسبت به سال های 67- 1351 بهبود یافته و یا بدتر شده است؟
برای مطالعه و مقایسه ترکیب کالاهای مصرفی خانوارهای شهری ایران دو مقطع زمانی (67- 1351) و 84- 1368 انتخاب شده و با استفاده از داده های سری زمانی 14 گروه خوراکی و دخانی و 7 گروه غیر خوراکی که توسط مرکز آمار ایران منتشر می شود، توابع انگل از روش داده های تلفیقی (Panel Data) تخمین زده می شود و کشش درآمدی تقاضای کالاهای مربوطه محاسبه و بر اساس آن کالاها به لوکس، ضروری وپست تقسیم می گردد.
طی سال های 67- 1351، آرد، رشته، غلات، نان و فرآورده های آن، روغن ها و چربی ها، دخانیات و پوشاک و کفش کالای پست و مابقی کالاها به عنوان کالای ضروری در سبد مصرفی خانوارهای شهری بوده اند. در سال های 84- 84- 1368، بهداشت و درمان، حمل و نقل و ارتباطات، تفریحات، سرگرمی ها و خدمات فرهنگی به صورت کالای لوکس و مابقی کالاها به صورت کالای ضروری بوده اند.
با توجه به این که برخی از کالاهای خوراکی خانوارهای شهری از حالت پست به ضروری و برخی از کالاهای غیر خوراکی از حالت ضروری به لوکس تبدیل شده اند، لذا می توان نتیجه گرفت که در سال های 84- 1368 وضعیت مصرف خانوارهای شهری ایران نسبت به 67- 1351 بدتر شده است.