فقرزدایی و تامین رفاه سکونتگاه های غیر رسمی با رویکرد مقتدر سازی در میان آباد اسلامشهر

طرح مسئله: مادامی که دولت در معنای مدیریت شهری برای ارتقای سطح رفاه زندگی و برخورداری جوامع فقیر و به ویژه شهری نقش «تامین کننده مستقیم» را بجای «تسهیل گر» ایفا نماید، تنها دستاورد آن، افزایش تعداد دهان های بازی است که هر روز بر طبل وابستگی خود بیش تر می کوبند. لذا بررسی زمینه ها و چگونگی پیاده سازی شیوه «مقتدر سازی» اجتماع محلی از اهمیت اساسی برخوردار است.
در این کار پژوهشی در کنار روش های اسنادی و کتابخانه ای، از شیوه های میدانی (کمی و کیفی) شامل پرسشنامه و جلسات بحث گروهی نیز استفاده شده است تا اطلاعات مورد نیاز گردآوری شود. چارچوب و مدل مفهومی این کار، تلفیقی از مدل پژوهشی اسکان غیررسمی، شاخص های سنجش رفاه و چهارچوب نظری مدل مقتدرسازی است. به لحاظ زمانی، این کار پژوهشی در طی سال های 1386، 1387 و 1388 انجام گردیده است. دسته ای از سئوالات در دو دوره مختلف از نمونه های ثابت (سرپرستان خانوار) پرسیده شده است تا تغییرات زمانی در محدوده زمستان 1386 و بهار 1388 نسبت به هم مقایسه گردد. در انتخاب نمونه با توجه به تعداد اعضای جامعه نمونه، محله میان آباد(حدود 40هزار نفر و 8 هزار سرپرست خانوار) ابتدا به انتخاب نمونه راهنما (pilot sample) بر اساس صفت آماری تمایل و عدم تمایل به مشارکت با مدیریت شهری، اقدام شد. با توجه به نسبت 67 درصد تمایل و 33 درصد عدم تمایل (20 از 30 و 10 از 30)، با سطح اطمینان بالای 95 درصد(0.954) و t برابر با 2، با استفاده از روش برآورد نمونه در توزیع های دوجمله ای، تعداد سرپرستان خانوار مورد پرسشگری، 396 به دست آمد که در نهایت، 400 مورد درنظر گرفته شد.
یافته ها نشان می دهند اولویت های رفاهی و نیازهای خانوارهای موجود در سکونتگاه های فقیر شهری (حاشیه نشین) تا اندازه ای متفاوت با سایر سکونتگاه های متعارف و فقیرنشین شهری است، اگرچه، از جنبه های مشابه نیز برخوردار است. از سویی سرمایه اجتماعی بالایی در بین خود این ساکنان جاری است هرچند که به نهاد مدیریت شهری اعتماد چندانی ندارند.
نتیجه مطالعات نشان دهنده آن است که در سکونتگاه غیررسمی (فقیرنشین) مورد بررسی، راهکار مناسب جهت افزایش رفاه و ارتقای شرایط محیط زندگی، حرکت در چارچوب راهکار مقتدرسازی است که در این راستا، مواردی چون اعطای حق مالکیت، ایجاد اشتغال پایدار و افزایش سطح خدمات و تسهلات زیربنایی، از موارد اساسی است تا در راستای بهبود سرمایه اجتماعی و مقتدرسازی ساکنان، گام برداشته شود.