بررسی تاثیراسانس خوراکی پوست پرتقال بر شدت علایم سندرم پیش از قاعدگی، کار آزمایی بالینی دو سو کور شاهددار

سندرم پیش از قاعدگی مجموعه ای از علایم رفتاری، جسمی و عاطفی با شدت متفاوت است که باعث به وجود آمدن اختلال در روابط فردی و اجتماعی می شود. علل این سندرم پیچیده است و بر اساس آن روش های درمانی مختلفی از روش های حمایتی تا جراحی تخمدان مطرح شده است. رویکرد جدید استفاده بیشتر از مکمل های غذایی و داروهای گیاهی است. اسانس پوست پرتقال با نام علمی سیتروس ساینسیس دارای ترکیباتی چون لیمونن، فلاندرن وسیترال است که اثرات آرامبخشی، تسکین دهنده سیستم عصبی مرکزی، مانند فلوکسیتین، و ضد اسپاسمی ضد افسردگی، ضد نفخ برای آن ذکر شده است. فلوکستین از داروهای موثر بر درمان سندرم پیش از قاعدگی می باشد. لذا با توجه به تشابه این دو با هم، پژوهشی با هدف تعیین تاثیر اسانس پوست پرتقال بر علایم سندرم پیش ازقاعدگی در دانشجویان ساکن خوابگاه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی سال 89-1388 انجام شد.
پژوهش حاضر از نوع کارآزمایی بالینی دوسوکور شاهددار است که روی 80 نفر دانشجوی ساکن خوابگاه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام شد. نمونه های پژوهش به مدت دو ماه متوالی فرم ثبت وضعیت روزانه آینده نگر را تکمیل کردند و پس از تایید قطعی تشخیص سندرم پیش از قاعدگی به طور تصادفی به دو گروه 40 نفری تقسیم شدند و به مدت دو ماه متوالی با 10 قطره اسانس پوست پرتقال یا دارونما سه بار در روز، حداقل 14 روز قبل از قاعدگی تحت درمان قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه و فرم ثبت وضعیت روزانه علایم بود که جهت اعتبارآن از روش اعتبار محتوا و جهت پایایی آن از روش آلفای کرونباخ (80%) استفاده شد. آزمون تی زوجی برای تفاوت شدت سندرم پیش از قاعدگی در داخل گروه ها، قبل و بعد از مداخله، وتی مستقل برای برای تفاوت شدت علایم بین دو گروه، آزمون کای اسکوئر برای تمایل به ادامه مصرف و آزمون دقیق فیشر برای وجود عوارض استفاده شد. سطح معنی داری برای کلیه آزمونها 05/0>p درنظر گرفته شد.
هر دو گروه از نظر متغیرهای زمینه ای نظیر سن، سن منارک و نیز شدت علائم قبل از مداخله اختلاف معنی دار نداشتند. میزان کاهش شدت علایم سندرم پیش از قاعدگی بعد از مصرف اسانس پوست پرتقال 08/46% و در گروه دارونما 21/14% بود که بین میزان کاهش شدت علایم بین دو گروه اختلاف معنی داری وجود دارد (001/0>p). همچنین میزان کاهش شدت علایم جسمی در گروه دارو به میزان 30/24% و در گروه دارونما به میزان 5% و میزان کاهش شدت علایم روانی بعد از مصرف دارو 78/21% و در گروه دارونما به میزان 21/9 درصد بود (001/0p<).
به نظر می رسد اسانس پوست پرتقال در بهبود علایم جسمی و روانی سندرم پیش از قاعدگی موثر است. پیشنهاد می شود دارو حداقل به مدت دو ماه در فاز لوتئال جهت درمان استفاده شود.